Bioloog en KIJK-columnist Ronald Veldhuizen over de mythe dat een stroomstoring negen maanden later een babyboom tot gevolg heeft.
Ah, de jaarwisseling. De terugblik op 2015 was dit jaar extra bijzonder, en wel omdat er uitgerekend negen maanden daarvoor het volgende gebeurde: door een stroomstoring in Noord-Holland en Flevoland in de ochtend van 27 maart zaten honderdduizenden mensen ineens zonder elektriciteit. Eén plus één is twee. Het schemert wat, heel internet ligt plat en de verwarming is afgeslagen. Kaarsjes aan en met z’n tweeën onder de dekens kruipen dus. Op social media wist iedereen het wel: zo’n situatie is gewoon smeken om een geboortegolf.
Maar wacht even. Tijdens die ochtendstroomstoring waren de meeste mensen niet thuis, maar onderweg naar hun werk. Daar zit je dan in de auto; eventueel in de file. Oké, de straatverlichting heeft het begeven, maar dat is geen reden om je carpoolbuddy te bestijgen. Idem voor de spoorwegforensen. De lichten dimmen en de trein komt tot stilstand. Hup, met een volstrekt onbekende medepassagier naar het toilet dan maar? Mwoah. Blijven over: de thuiszitters. Vooruit, dat zou nog kunnen. Maar zelfs thuisseks garandeert geen geboortegolf, vanwege voorbehoedsmiddelen.
Tot zover de logica. Vervolgens staat er toch altijd wel iemand met harde geboortecijfers te wapperen: kijk, in Amsterdam Zuid (of zo) zijn écht meer baby’s geboren dan vorig jaar december. Leuk, maar zo’n vergelijking berust op een denkfout, want geboortecijfers schommelen nou eenmaal. Er is altijd wel één gemeente of gebiedje waar deze of volgende maand toevallig wat meer baby’s worden geboren. Een niet-toevallige geboortegolf heb je pas wanneer de babypiek er statistisch écht uitspringt ten opzichte van de schommelingen van alle voorgaande maanden en jaren.
Gebeurt dat af en toe echt? Dat is gelukkig weleens onderzocht. De grootste steekproef vond in New York plaats. Nadat in deze miljoenenstad in 1965 een grootschalige stroomstoring plaatsvond en de New York Times negen maanden over een babyboom in enkele ziekenhuizen berichtte, dook socioloog Richard Udry in de bevolkingscijfers. Het enthousiasme van de krant ten spijt, bleek dat een totale shutdown zelfs deze metropool niet tot babymakerij had weten te dwingen.
Deze column verscheen ook in KIJK 1/2016.