Als de komende jaren het befaamde Higgsdeeltje wordt gevonden, zit het er dik in dat daar een Nobelprijs voor wordt uitgereikt. Maar wie die zouden moeten krijgen, daar is nu al een felle discussie over losgebarsten.

Het Higgsdeeltje is het laatste stukje van het standaardmodel dat nog moet worden ontdekt. Als het deeltje inderdaad bestaat, is daarmee verklaard hoe deeltjes een massa kunnen hebben. De verwachting is momenteel dat het deeltje binnen een paar jaar wordt gevonden; oftwel door de Europese deeltjesversneller LHC, ofwel door de Amerikaanse Tevatron.

Gebeurt dat inderdaad, dan zou dat een groot wetenschappelijk probleem oplossen, maar een vervelend menselijk probleem creëren. Het ligt namelijk in de lijn der verwachtingen dat de voorspelling van het Higgsdeeltje, gedaan in 1964, na deze ontdekking zal worden bekroond met de Nobelprijs voor de natuurkunde. Maar dat wordt lastig, want maar liefst zes wetenschappers bedachten min of meer onafhankelijk van elkaar het Higgsmechanisme – of, zoals sommigen het liever horen, het Englert-Brout-Higgs-Guralnik-Hagen-Kibble-mechanisme. Probleem, want een Nobelprijs kan aan maximaal drie personen worden uitgereikt.

De zes wetenschappers zijn de Belgen Robert Brout en François Englert, de Britten Peter Higgs (zie de foto boven dit bericht) en Tom Kibble, en de Amerikanen Gerald Guralnik en Carl R. Hagen. Brout en Englert waren het eerst met hun publicatie over het deeltje en het bijbehorende mechanisme, gevolgd door respectievelijk Higgs en het team van Kibble. Het ligt daardoor in de lijn der verwachtingen dat Kibble, Guralnik en Hagen te zijner tijd niet op de gewilde gouden medaille (en de bijbehorende bak met geld) hoeven te rekenen – en dat vindt een aantal wetenschappers nu al schandalig.

De kwestie werd op het spits gedreven door een internetaankondiging van de wetenschappelijke conferentie Higgs Hunting, gehouden in het Franse Orsay. In deze aankondiging werden namelijk alleen Brout, Englert en Higgs genoemd, wat ertoe leidde dat een aantal natuurkundigen dreigde de conferentie te boycotten of daar op zijn minst formeel tegen te protesteren. “Men nam dit heel hoog op, wat we niet hadden verwacht”, zegt Gregorio Bernadi, een van de organisatoren van de bijeenkomst, op Nature News.

Een van de verontwaardigde natuurkundigen, de Amerikaan Tom Ferbel, noemt het niet vermelden van Kibble, Guralnik en Hagen “beledigend” en zelfs “ijzingwekkend”. Enigszins op de zaken vooruit lopend, zegt hij bang te zijn dat de “kortzichtigheid van de organisatoren zeker invloed kunnen hebben op de beslissing van de Zweedse Academie”. Het punt dat Kibble en de zijnen destijd in hun artikel over ‘het Higgs’ al verwezen naar de publicaties van hun drie voorgangers, wat hun claim op de ontdekking zou verzwakken, veegt hij van tafel. Kibble, Guralnik en Hagen mogen volgens hem niet worden bestraft omdat ze zo netjes waren de andere artikelen te noemen.

Hoe het probleem straks wordt opgelost, is uiteraard aan de heren en dames van het Nobelcomité. Of misschien is er tegen die tijd wel geen probleem meer. Want de Nobelprijs mag alleen worden uitgereikt aan levende personen – en de zes natuurkundigen waar het om draait zijn inmiddels al aardig op leeftijd…

Bronnen: Nature News

Beeld: CERN