We vinden de wereld waarin we leven volstrekt vanzelfsprekend. Maar vul één feit anders in, en hij ziet er plots volkomen anders uit. In deze serie kleuren we elke aflevering zo’n ‘wat als…’-scenario in.

Uit het logboek van een ruimteschip afkomstig van de planeet Znok: “Eindelijk is de dag daar. Na een lange, barre reis zijn we aangekomen in het veelbelovende planetenstelsel met de gele dwergster dat onze sterrenkundigen Solaria noemen. Onze blik is gevestigd op de derde planeet vanaf die ster, de gemarmerde blauwe bol die we Terra hebben gedoopt. Zou het echt zo kunnen zijn – zou hier buitenznoks leven kunnen bestaan? Terra heeft er alle eigenschappen voor. Ze heeft een vast oppervlak met vloeibaar water en in tegenstelling tot haar buurplaneten ligt ze perfect in de zo belangrijke bewoonbare zone.

Vol spanning voeren we langs enkele grote gasreuzen, een asteroïdengordel en een rode planeet, koersend op die blauwe knikker. Maar hoe we ook speuren: Terra heeft geen maan! Nerveus geroezemoes klinkt onder de bemanning. Zodra we onze meetapparatuur erbij pakken, wordt ons bange vermoeden bevestigd: de blauwe planeet lijkt geen leven te bevatten. Naar de reden hoeven we niet lang te zoeken. Terra ligt helemaal op haar kant en draait in nauwelijks acht uur om haar as. De atmosfeer is vijandig en het klimaat onstuimig. Om nog maar te zwijgen over het oppervlak, dat ligt bezaaid met inslagkraters. We dachten het al: zonder een flinke maan wordt planetair leven bijzonder lastig.”

Zo’n 4,5 miljard jaar geleden vond de moeder aller botsingen plaats in ons nog jonge zonnestelsel. Een object ter grootte van de planeet Mars ramde onze oeraarde. Uit de brokstukken kwam ons grote juweel van de nachthemel tevoorschijn: de maan. Maar wat als die botsing nooit had plaatsgevonden? Als dat grote object, Theia genoemd, de aarde op een haar na had gemist? Het had zomaar gekund.

En dan? Geen romantische kussen bij maanlicht, geen weerwolfmythes, geen maandkalender. En Neil Armstrong, de eerste mens op de maan, zou een andere carrière hebben gehad.

Maar we hebben nog veel meer aan de maan te danken. Denk bijvoorbeeld aan eb en vloed, de seizoenen en ons 24-uurs ritme. Zonder een (grote) maan zou onze levendige planeet waarschijnlijk helemaal niet zo levendig zijn. Hoe zou dat eruit zien, een maanloze aarde?

Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 13/2012, in de winkel van 16 november tot en met 13 december.

Meer informatie:

• Astrobiology Magazine: If we had no moon
• Scientific American: Without the Moon, would there be life on Earth?
• 365 days of astronomy, podcast: what if the Moon did not exist?
• ScienceNordic: What would we do without the moon?

Discovery Channel documentaire “If we had no moon”, part 1:

Beeld: NASA