Vijfhonderdduizend Nederlanders worden tijdens hun werk digitaal gevolgd door hun werkgever. Gaan ze onder werktijd de deur uit voor een boodschap of beweegt hun muis een tijdje niet, dan krijgt de baas een seintje. Met soms een kat-en-muisspel tot gevolg.

Heel veel om het lijf heeft ie niet, de Liberty Mouse Mover. Hij is ongeveer even groot als een muismat, gemaakt van stevig plastic en hij bevat een kleine rode draaischijf. Maar handig is ie wel. Wanneer je een draadloze optische muis in deze gadget plaatst en hem aanzet, zorgt de Mouse Mover dat je muis nooit meer stilstaat. Daardoor gaat je beeldscherm nooit in de slaapstand, waardoor het voor een op afstand meespiekende leidinggevende lijkt alsof je gewoon aan het werk bent. Ook als je even een bezoek brengt aan het toilet.

De Liberty Mouse Mover werd in 2017 bedacht door een uitvinder die alleen bekendstaat onder het pseudoniemLorenzo de Medici. Hij had er genoeg van dat de software die hij bij het thuiswerken moest gebruiken voor online overleg (Microsoft Lync) verklikker speelde. Telkens wanneer De Medici even van zijn scherm vandaan was en dus niet met zijn muis bewoog, kreeg zijn profiel de status ‘inactief’. En dan kreeg hij op zijn kop van zijn baas, die nauwgezet bijhield wie er op welk moment even niet aan het muizen was.

Webcambeelden

Lorenzo de Medici is niet de enige die door zijn baas in de gaten wordt gehouden. In een onderzoek van ExpressVPN, een bedrijf dat software verkoopt waarmee je je internetverbinding afschermt en beveiligt, gaf 78 procent van de Amerikaanse werkgevers toe de activiteiten van werknemers actief te volgen. Daarvoor gebruiken ze veelal zogenoemde employee-monitoring-software. Alleen al in 2020 steeg de vraag naar zulke ‘bossware’ wereldwijd met zo’n 60 procent.

In Nederland wordt volgens onderzoek van vakbond CNV een half miljoen mensen (vooral thuiswerkers) via software bespied. Dat neemt soms extreme vormen aan. Zo besloot Teleperformance, een bedrijf dat overal ter wereld callcenters opzet en beheert voor klanten, in 2021 werknemers voortaan via hun webcam te volgen. De gebruikte software kon onder andere zien of medewerkers wegliepen van hun plek, op hun telefoon keken of achter hun bureau een boterham naar binnen schoven. Andere bedrijven gebruiken bossware die toetsaanslagen bijhoudt of die meet hoelang er naar welke websites wordt gekeken. Er zijn bovendien programma’s die op willekeurige momenten screenshots van het scherm van medewerkers maken en systemen die aan de hand van webcambeelden de stemming van werknemers meten.

Dit is het begin van het artikel over bossware dat te vinden is in KIJK 2/2023. Deze editie ligt in de winkel vanaf 19 januari tot en met 22 februari.

Meer informatie:

• DutchCowboys: Bossware of Spyware…
• Crast.net: Bossware: weet wat het is en hoe ze je kunnen volgen op internet
• EW: Zo houdt de baas u in de gaten tijdens het thuiswerken
• ICTRecht: Monitoren van werknemers, hoe ver mag je gaan?
• KIJK: Techionista: zo deel je Facebook-posts niet met je baas

Tekst: Nick Kivits

Beeld: Shutterstock

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!