Foto’s van verrotte longen op sigarettenpakjes of een spotje waarin een auto-ongeluk in slow motion te zien is: gezondheidscampagnes jagen ons graag schrik aan. Toch stellen veel onderzoekers de effectiviteit daarvan ter discussie.

Een man en vrouw rijden in een grijze auto het beeld in. Plotseling remt de man. In slow motion is te zien hoe de airbags zichzelf opblazen, een glazen flesje tegen het dashboard stukslaat en een appel vanaf de achterbank naar voren vliegt. Een voice-over zegt: “Tijdens een ongeluk stopt de auto, maar alles daarbinnen blijft bewegen. Hetzelfde gebeurt binnenin je lichaam.” Vervolgens krijgt de kijker een kijkje in het lichaam van de vrouw terwijl zij tegen haar stoel klapt: een hersenbloeding, een borstkas die in elkaar wordt gedrukt tegen de veiligheidsgordel en een brekend bot.

Dit is een reclamespotje van de overheid in Nieuw-Zeeland. De beelden zijn duidelijk schokkend bedoeld, in de hoop de aandacht te trekken. En deze campagne is bij lange na niet de enige met die strategie. Op sigarettenpakjes staan al jaren teksten over longkanker, impotentie en de dood. Die waarschuwingen zijn het resultaat van EU-maatregelen tegen roken. Blijkbaar waren ze nog niet schokkend genoeg, want begin dit jaar kondigde staatssecretaris Van Rijn een aanscherping aan van de Tabakswet: in de loop van volgend jaar moeten pakjes sigaretten en shag voor minimaal 65 procent bestaan uit waarschuwingsteksten en onsmakelijke foto’s van aandoeningen als gevolg van roken. De aanscherping hangt samen met Europese richtlijnen.

De veelgebruikte voorlichtingsstrategie om gevaar te benadrukken, staat in de wetenschap bekend als fear appeal. De campagnemaker probeert de doelgroep te bereiken door het oproepen van angst voor de risico’s van slecht gedrag. Het idee hierachter is simpel: gruwelijke boodschappen over dood en verderf trekken onze aandacht. En als we met eigen ogen zien hoe gevaarlijk en ongezond ons gedrag is, dan móeten we ons leven wel beteren. Toch?

Dit is een fragment van een artikel te vinden in KIJK 7/2015. Dit nummer ligt in de winkel van 11 juni tot en met 15 juli.

Het bovengenoemde filmpje waarin een man en vrouw verongelukken, zie je hieronder:

Meer informatie:

• Youtube: SIRE – Kindermishandeling
• Youtube: BOB commercial – schoonmoeder
• Youtube: #27 Anti Cigarette Smoking Cancer Commercial Ad Spot, Stop tobacco, it kills!
• Youtube: The most shocking Obesity video ever by BodyCrafters Fitness

Tekst: Anouk Broersma

Beeld: Getty Images