Vlak voor de Olympische Spelen beleefde China een kort moment van transparantie. Héél even gingen er archieven open die altijd potdicht waren geweest. Bijna niemand had het door, behalve Frank Dikötter. Hij kopieerde wat hij kopiëren kon. Het resultaat: een onvoorstelbare hoeveelheid nieuwe feiten over Mao’s gruwelijke Grote Sprong Voorwaarts.

De Grote Sprong Voorwaarts heette het optimistisch: het plan waarmee de Chinese leider Mao Zedong de landbouw en industrie van zijn land eind jaren vijftig een enorme vlucht hoopte te laten nemen. In plaats daarvan werd het in allerlei opzichten een drama. Inmiddels is het een halve eeuw geleden dat de Grote Sprong werd beëindigd. Een goed moment om terug te blikken op deze waanzinnige periode, waarin onder meer de mussen het moesten ontgelden en gebruiksvoorwerpen werden omgesmeed tot waardeloos staal. Waarom ging een bevolking van honderden miljoenen mensen hierin mee?

Sinds kort kunnen we deze kwestie eindelijk een beetje beter begrijpen. Vele Chinese archieven waren voor buitenlandse historici decennialang potdicht. Maar in de aanloop naar de Olympische Zomerspelen van 2008 in Beijing bespeurde Frank Dikötter, hoogleraar aan de Universiteit van Hong Kong, korte tijd een klimaat van relatieve openheid. Instanties stonden ineens inzage in oude documenten toe. Dikötter sloeg zijn slag, pluisde de plaatselijke archieven uit en verzamelde zoveel mogelijk informatie voordat de deuren zich weer sloten. Het resultaat: het boek Mao’s massamoord, dat een ongekende hoeveelheid nieuwe details over de Grote Sprong bevat.

Dit is het begin van een artikel uit KIJK 8/2012, in de winkel van 29 juni tot en met 26 juli.

Beeld: Wikimedia Commons