Als kattenbaasje had ik vroeger een stiekeme aversie tegen de heer Schrödinger. Oké, het was slechts een gedachtenexperiment, en hij heeft zijn kat – zover ik weet – nooit écht in een stalen kist gepropt met 50 procent kans op vergiftiging dan wel explosie. Maar dat het in zijn hoofd opkwam, baarde me zorgen.

Tegenwoordig fascineert zijn poezenbeest me mateloos. Wat hij ermee aan wilde tonen, was dat het idee van superpositie (kan een deeltje op twee plekken tegelijk zijn?) op zijn zachtst gezegd nogal vreemd is. Het is alsof je een kat – hah! – in een doos stopt met een giftig of explosief materiaal erbij dat 50 procent kans heeft vrij te komen dan wel te ontploffen. De wanden zijn zo dik, dat wij niet horen of zien wat zich in die doos afspeelt. Zolang we niet in de doos kijken, is het poezenbeest dus eigenlijk zowel dood als levend. Anders gezegd: de kat bevindt zich in superpositie.

Onze handeling van kijken in de doos, dwingt de kat echter een ‘keuze’ te maken. Hij moet of in verstijfde toestand dood liggen te zijn, of springlevend om eten mauwen. Allebei kan niet, want dan zou je een zombiekat hebben (al zijn er mensen die ook dat aannemelijk achten, maar dat is een ander verhaal). En toch kan het wél: dat een deeltje op twee plekken of in twee toestanden tegelijk is. Dat heeft de wetenschap al voor ons aangetoond. Het kan alleen niet op de schaal van een kat, laat staan op menselijke grootte. Of toch wel?

Door ons gluren in de doos, dwingen we de kat dood of levend te zijn. Maar de kans dat wij wel of niet in de doos kijken, is eveneens 50 procent. Zou er dan boven ons ook een waarnemer zijn, die op zijn beurt naar ons kijkt, waardoor wij de keuze moeten maken wel of niet te kijken, waardoor de kat wel of niet dood moet zijn? En als dat zo is, zijn wij dan tot dat moment misschien ook in een parallel universum stiekem in superpositie? Nee… ik sla door. Lees het verhaal in KIJK 10/2012 maar, dat lijkt me voor nu voldoende hersengymnastiek. Geniet!

Beeld: Studio 5982