Aboriginals, Papoea’s, Afrikaanse jager-verzamelaars… We kijken er gefascineerd naar, om vervolgens te constateren dat we het hier in het rijke Westen toch een stuk beter voor elkaar hebben. Niet terecht, claimt Jared Diamond: we kunnen heel wat leren van dit soort volkeren.
Bij KIJK is het een naam die met ontzag wordt uitgesproken: Jared Diamond. Hij deed wetenschappelijk onderzoek in alle uithoeken van de aarde en ontmoette daarbij talloze volkeren die (nog) niet onze westerse manier van leven hebben overgenomen. Om deze traditionele samenlevingen draait het in zijn nieuwste boek: De wereld tot gisteren. KIJK sprak met hem hierover.
KIJK: In uw nieuwe boek zet u zich af tegen het feit dat veel wetenschap alleen op moderne, westerse proefpersonen is gebaseerd. Allerlei onderzoek moet dus eigenlijk opnieuw worden gedaan?
Jared Diamond: “Dat klopt. Er is veel meer diversiteit in de menselijke psychologie en het menselijk gedrag dan dat van de Amerikanen – of de Nederlanders – waarop psychologische studies doorgaans zijn gebaseerd. Een voorbeeld is wanneer er geld gelijkelijk onder mensen moet worden verdeeld. Dit is in allerlei landen bestudeerd, zoals de VS, China en Mexico, en de resultaten waren overal hetzelfde. Maar toen bleek dat traditionele samenlevingen in Peru ons besef van wat redelijk is helemaal niet delen – en datzelfde bleek te gelden voor allerlei andere volkeren. Daarnaast zijn er volkeren die juist veel rechtvaardiger zijn dan bijvoorbeeld de Amerikanen.”
Het voornaamste punt van uw boek lijkt me dat we veel kunnen leren van traditionele beschavingen. Wat is de belangrijkste les?
“Er zijn allerlei lessen die we van ze kunnen leren. Over de omgang met ouderen, over je bewust zijn van gevaren, over je gezondheid, over talen, over religie… Maar als ik één voorbeeld moet noemen, zou dat het opvoeden van kinderen zijn. Mijn vrouw en ik hebben onze kinderen gedeeltelijk tussen Nieuw-Guinese kinderen grootgebracht. Daar, en in heel veel andere traditionele beschavingen, wordt een kind in principe nooit geslagen. Als een vader zijn kind toch een keer slaat, is dat zelfs grond voor een echtscheiding. Dus dat hebben wij ook nooit gedaan, en daarnaast hebben we onze kinderen alle mogelijke vrijheid geboden. En dat heeft heel goed uitgepakt.”
Dit is een fragment van een interview te vinden in KIJK 9/2013. Dit nummer ligt in de winkel van 26 juli tot en met 22 augustus.
Beeld: Jared Diamond