In 1997 kreeg de Amerikaanse Jody Williams de Nobelprijs voor de vrede vanwege haar succesvolle campagne om landmijnen de wereld uit te krijgen. Sinds vier jaar pleit ze voor een internationaal verbod op autonome wapensystemen. KIJK voelt haar kritisch aan de tand.
KIJK: Waarom bent u zo tegen autonome wapensystemen?
“Het idee dat oorlog wordt uitbesteed aan wapens die op eigen houtje kunnen schieten en doden, vind ik schokkend. Toen ik voor het eerst over killer robots hoorde, boezemden ze me meer angst in dan kernwapens. En dat zegt veel, want ik ben opgegroeid tijdens de Koude Oorlog. Zodra we machines de mogelijkheid geven om mensen te doden, overschrijden we een morele en ethische grens.”
Is dat niet alleen een onderbuikgevoel?
“Dat denk ik niet. De zogeheten Martens-clausule, een bepaling in het oorlogsrecht uit het einde van de negentiende eeuw, stelt dat het niet zonder meer is toegestaan om wapens te gebruiken waartegen geen expliciet verbod bestaat. Ik noem die clausule ook wel de ‘gétver-factor’. Als ik het tijdens lezingen over killer robots heb, merk ik elke keer weer dat het publiek vol walging reageert. Het idee is gewoon moreel bankroet.”
Maar wat zijn de rationele argumenten?
“In de eerste plaats dat machines in een gevechtssituatie onvoldoende onderscheid kunnen maken tussen burgers en soldaten. Daarnaast speelt deze vraag: wie is er verantwoordelijk als een killer robot burgers doodt of een dorp aanvalt? De programmeur, het bedrijf dat de robot bouwde, of de legercommandant?
Niemand die het weet. Dat is een enorm probleem, want volgens het oorlogsrecht moet je voor dat soort misdaden kunnen worden berecht. En dan is er ook nog het aspect van wederkerigheid, een soort eerlijkheidsprincipe. Als jij op mij schiet, moet ik de mogelijkheid kunnen hebben om terug te schieten. Bij autonome wapens is die wederkerigheid totaal afwezig.”
Dit is het begin van een interview te vinden in KIJK 4/2017. Deze editie ligt in de winkel vanaf 23 maart tot en met 19 april.
Tekst: Hidde Tangerman
Beeld (header): Qinetiq