De Sovjet-Unie, zo zegt Vladimir Poetin herhaaldelijk, heeft in de Tweede Wereldoorlog Europa gered door Hitler te verslaan. Maar daar kwam een enorme hoeveelheid materieel uit het Westen aan te pas, waaronder gevechtsvliegtuigen. In deze aflevering van de serie Terugvlucht: de tienduizenden Britse en Amerikaanse toestellen die de Russische luchtmacht gebruikte.

Eind september vorig jaar, zeven maanden na de Russische invasie van Oekraïne, werden er in de Oostzee enkele zware explosies geregistreerd. Nord Stream 1 en 2, leidingen om Siberisch aardgas naar Duitsland te transporteren, liepen ernstige schade op. Veel beschuldigende vingers wezen richting Rusland. Anderen noemden de Verenigde Staten als hoofdverdachte, en vier weken na de aanslag zei het Russische ministerie van Defensie dat de Britse marine er verantwoordelijk voor was.

Russen in Amerikaanse vliegtuigen

Zes jaar eerder, in 2016, vond in dit gebied een andere opmerkelijke gebeurtenis plaats. Tijdens onderzoek van de zeebodem, bedoeld als voorbereiding voor de aanleg van Nord Stream 2, werd op 100 meter diepte een tweemotorige bommenwerper aangetroffen. Het toestel, gelegen in het westen van de Finse Golf, was vrijwel intact. Duikers stelden vast dat het om een vliegtuig van Amerikaanse makelij ging: een Douglas A-20. Maar uit de beschildering bleek dat het tot de marine van de Sovjet- Unie had behoord.

Een Amerikaanse bommenwerper in Russische dienst? Jazeker. Tijdens de Tweede Wereldoorlog leverden de VS duizenden A-20’s aan de Sovjet-Unie. Sterker nog, de Russen hadden er meer dan de Amerikanen zelf. In totaal gebruikten de luchtstrijdkrachten van de Sovjet-Unie bijna 20.000 westerse jagers, bommenwerpers en vrachtvliegtuigen. Want hoe vaak Vladimir Poetin ook benadrukt dat zijn land Europa destijds heeft gered door Hitlers oorlogsmachine te verslaan, je hoort hem nooit over de reusachtige hoeveelheid materiële steun die Moskou van de Britten en vooral van de Amerikanen kreeg.

Alles was welkom

Op 11 maart 1941 ondertekende de Amerikaanse president Franklin Delano Roosevelt de Lend-Lease Act (Leen- en Pachtwet). Die stond de VS toe om wapentuig en andere strategische goederen aan het in een oorlog met Duitsland en Italië verwikkelde Verenigd Koninkrijk te leveren. Weliswaar was Amerika toen nog neutraal, maar Roosevelt zag dit als de beste manier om Adolf Hitler en diens bondgenoot Benito Mussolini dwars te zitten zonder zelf aan de strijd deel te nemen.

Dit is het begin van de Terugvlucht-aflevering over de Lend-Lease Act dat te vinden is in KIJK 2/2023. Deze editie ligt in de winkel vanaf 19 januari tot en met 22 februari.

Meer informatie:

• YouTube: Wings of the Red Star – The Great Patriotic War
• The National Interest: America’s Worst World War II Fighter Was the Star of the Russian Air Force
• Lend-Lease.net
• War is Boring: Lend-Lease Saved Countless Lives — But Probably Didn’t Win the Eastern Front
• Normandie-Nieman: How French pilots helped Stalin
• KIJK: Quiz: test je kennis over de Tweede Wereldoorlog

Tekst: Leo Polak

Beeld: Hulton Archive/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!