Meteorietinslagen, vulkaanuitbarstingen en klimaatveranderingen teisteren de aarde al sinds zijn ontstaan. Niet zonder gevolg: meerdere keren leidde een desastreuze samenloop van omstandigheden zelfs tot een grootscheepse vernietiging van leven. Hoe gaat dat, zo’n ‘massamoord’?
Zo’n 252 miljoen jaar geleden kauwt een kudde dicynodonten, zoogdierreptielen ter grootte van ossen, vredig op plantenblaadjes op een vlakte in het huidige Siberië. Maar de rust wordt wreed verstoord. De aarde trilt, en houdt niet meer op met trillen. De aardkorst breekt open en een gigantische hoeveelheid lava baant zich een weg naar buiten. Heet gas, koolstof en andere troep spuit met kracht uit de ontstane breuk in het landschap. Een enorme paddenstoelpluim verspreidt zich in de atmosfeer. De dicynodonten vluchten, maar nergens zijn ze veilig.
Dit is niet zomaar een vulkaanuitbarsting, of zelfs een supervulkaanuitbarsting. Wel is het een van de vele gigantische erupties in honderdduizenden jaren tijd waarbij enkele miljoenen kubieke kilometers lava over een gebied groter dan Europa stroomden en waarvan de overblijfselen nu de zogenoemde Siberische Trappen vormen. De hoeveelheid gassen die vrijkwam, kent nauwelijks zijn gelijke in de geschiedenis van de bewoonde aarde. Het leidde tot een catastrofale klimaatverandering: 96 procent van het zeeleven en 70 procent van het landleven werd uitgeroeid. Deze massa-uitsterving staat niet voor niets bekend als The Great Dying.
De officiële naam voor The Great Dying is Perm-Trias- of P-T-extinctie, naar de overgang tussen de geologische tijdperken Perm en Trias. Dit was inderdaad de grootste, maar zeker niet de enige wereldwijde massasterfte op onze planeet. Er waren vijf massa-uitstervingen waarbij meer dan driekwart van al het leven op aarde verdween, en dan hebben we het nog niet eens over de vele kleinere. De oorzaken zijn lang niet altijd even makkelijk aan te wijzen. Als detectives proberen geologen en paleontologen de puzzelstukjes in elkaar te passen.
Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 8/2012, in de winkel van 29 juni tot en met 26 juli.
Beeld: iStock