We vinden de wereld waarin we leven volstrekt vanzelfsprekend. Maar 
vul één feit anders in en hij ziet er plots volkomen anders uit. In deze serie kleuren we elke aflevering zo’n ‘wat als…’-scenario in. Deze keer: Wat als we nooit meer hoeven te slapen?

Het is nu een jaar geleden dat de nooit-meer-slapenpil op de markt is gekomen. De discussie over de voor- en nadelen is nog een dagelijks onderwerp van gesprek. Ook Irena denkt vaak na over de veranderingen in haar leven. Het was in het begin wel erg wennen om dag en nacht wakker te zijn en om drie uur ’s nachts boodschappen te kunnen doen, maar nu zou ze niet meer terug willen. Iedereen heeft zeeën van tijd. Wel jammer dat haar man Aart nu twaalf uur per dag op kantoor zit, maar ja, de zorgverzekering is zo duur geworden dat hij wel extra moet werken. Want sinds iedereen alsmaar wakker is, draaien de ziekenhuizen non-stop. Gelukkig mag hij van zijn baas ook ’s nachts werken, dus hebben ze overdag tijd voor elkaar. Ze kijken nu dagelijks twee films en zijn allebei heel actief op Facebook, Twitter en Pinterest. Gek hoe die uren toch omvliegen. Van salsadansen en schilderen is het helaas nog niet gekomen. Ook de kinderen zijn meestal aan het gamen en internetten, maar Irena staat erop dat ze in elk geval vier van de vijf keer per etmaal samen eten.

Een wereld waarin slaap overbodig is geworden, het zou zomaar kunnen. Want waarom zou je een 
derde van je leven in bed moeten liggen? Voor de wetenschap is slaap nog steeds een raadsel. Een sluitende verklaring voor het feit waarom we elke nacht trouw een uur of acht gestrekt gaan, is nog altijd niet gevonden. Volgens de bestaande theorieën zorgt slaap voor het repareren van orgaanweefsels, het afvoeren van afvalstoffen en het overbrengen van data uit het werkgeheugen naar het langetermijngeheugen. Maar vanwege een begrijpelijk gebrek aan menselijk onderzoeksmateriaal is het niet bewezen dat die functies bij een niet-slaper zouden ontbreken.

Onderzoek naar slaapgebrek bij dieren wees uit dat vitale lichaamsfuncties door een tekort aan slaap in elk geval niet worden aangetast. In 1989 hielden Amerikaanse slaapwetenschappers tien ratten permanent uit hun slaap. De ratten overleden 11 tot 32 dagen later. Niet aan hersenschade of orgaanletsel, maar door een daling van hun lichaamstemperatuur, waardoor ze permanent energie verloren en uiteindelijk stierven.

Als dat laatste probleem nu eens kan worden opgelost, zou dat enorme mogelijkheden bieden. Wellicht ontwikkelt de wetenschap dan wel een antislaappil, waardoor we de nachtelijke uurtjes niet meer op één oor hoeven door te brengen. Het zou de aftrap zijn van de ultieme 24 uurseconomie waarin het leven constant doorgaat zonder de dwingende pauze die de nachtrust ons oplegt. Hoe zal dat er in de praktijk uitzien?

Dit is het begin van een artikel te vinden in KIJK 6/2014. Dit nummer ligt in de winkel van 1 tot en met 28 mei.

Meer informatie:

• Wetenschap24.nl – populairwetenschappelijke artikelen over slaap
• Polyphasicsociety.com – website over polyfasisch slapen
• VPRO: Nooit meer slapen – documentaire over de 24 uurseconomie en de grenzen van de slaap

Tekst: Abhinabha Tangerman