Verslaving: een hersenaandoening waar de patiënt eigenlijk geen controle over heeft of ‘gewoon’ een teken van een slap karakter? Volgens hoogleraar Reinout Wiers moeten we vooral geen eenduidige oplossing voor het probleem willen hebben. “Wanneer we middelengebruik niet zien als een morele tekortkoming of een geval van overmacht, dan schept dit voor onderzoekers en behandelaars ook ruimte.”
helpen, dan moeten we de blik verruimen en
accepteren dat het een veelzijdig probleem is.”
Foto: Allard Faas.
De sigaret lijkt je te roepen. Je had met jezelf afgesproken dat je sterk zou zijn, dat je zou volhouden. Maar de zon schijnt, het is bijna weekend en de mensen om je heen paffen er al op los. Je probeert nog stand te houden, maar eigenlijk weet je dat het zinloos is. Logisch ook, want je rookt al zo lang dat je hersenen erdoor veranderd zijn en je die hijs wel móét nemen. Dat is immers wat een verslaving is: een chronische hersenziekte, waar je zelf geen controle meer over hebt.
Klopt meestal niet
Waarschijnlijk komt dit beeld je bekend voor. Tegenwoordig wordt verslaving namelijk vaak gezien als een foutje in het brein, dat mensen machteloos en willoos maakt. Wanneer verslaafden hun geliefde middel tegenkomen, dan kunnen ze niet anders dan het gebruiken. “Het idee dat verslaving een chronische hersenziekte is, is behoorlijk ingeburgerd”, zegt verslavingsdeskundige Reinout Wiers dan ook. “Alleen klopt het meestal niet.”
Wiers is hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie aan de Universiteit van Amsterdam en gespecialiseerd in de psychologische en neurocognitieve processen bij verslaving. KIJK ontmoet hem op een terras bij het Institute for Advanced Study, een kenniscentrum voor interdisciplinair onderzoek. Daar werkt hij samen met collega’s uit verschillende vakgebieden om mentale problemen zoals verslaving beter te leren begrijpen. De veelzijdige locatie sluit perfect aan bij de boodschap van zijn recente boek Akrasia. Over vrije wil, verslaving en verandering, want volgens Wiers moeten we verslaving dringend opvatten als meer dan alleen een hersenkwaal.
‘Het idee dat er bij verslaving geen enkele keuze meer mogelijk is, is onjuist’
Reinout Wiers
Dit is het begin van een interview met Reinout Wiers over verslavingen. Het hele verhaal is te lezen in KIJK 9/2023 die vanaf donderdag 17 augustus in de winkel ligt.
Meer informatie:
- Bol.com: Akrasia. Over vrije wil, verslaving en verandering
- Institute for Advanced Study
- Regelhulp.nl: Hulp bij verslaving
Tekst: Rik Peters
Openingsbeeld: Shutterstock