De sterke eigenschappen van spinrag fascineren de mens al eeuwenlang. Goed nieuws: onderzoekers hebben na vele ups en downs een natuurlijkvriendelijke manier gevonden om het na te maken. De sleutel: bacteriën met een talenknobbel. De mogelijkheden: schier eindeloos.
Spinnen hebben een slechte reputatie. Ze figureren in horrorfilms en ook Shelob uit The lord of the rings is bepaald geen lieverdje. Maar wie door dat imago heen prikt, ziet dat spinnen óók de gave hebben om een bijzondere stof te maken. Spinnenzijde is het sterkste biologische materiaal ter wereld, krachtiger dan Kevlar – de tot nu toe sterkste synthetische vezel. Met een dikte van een paar tiende micrometer kunnen spinnendraden al een invliegend insect opvangen. Je kunt je wel voorstellen dat ze op grotere schaal tot veel meer in staat zijn.
In potentie dus erg handig, dat goedje. Maar om het nuttig te gebruiken, moet je veel meer doen dan wat webben verzamelen. Het is weinig efficiënt om spinnen in de natuur één voor één te ‘melken’. En je kunt ze ook niet bij elkaar stoppen op een zogenaamde spinnenboerderij. Dan eten ze elkaar namelijk op. Bovendien produceert een spin slechts een paar milligram zijde per dag. Kortom: voor massaproductie van spinnenzijde heb je andere dieren nodig dan spinnen, zo redeneerden wetenschappers van het Canadese bedrijf Nexia (zie ook ‘Stop de kogel’, KIJK 5/2005).
Tien jaar geleden bedachten ze daar een creatieve methode waarbij genetisch gemodificeerde geiten melk leveren met daarin het eiwit spidroin. Hiermee weven spinnen hun beroemde draad. De geiten werkten prima mee met het plan, maar de stap van melk naar echte zijde verliep moeizamer. Het bleek erg lastig om de spidroin uit de geitenmelk te zuiveren en ook het samenpersen van dat eiwit tot spinnendraad was een kunstje dat voorbehouden bleef aan spinnen. Inmiddels is Nexia failliet gegaan. In de omgeving van München hebben onderzoekers van AMSilk nu wél een succesvolle manier gevonden om spinnenzijde in grote hoeveelheden te fabriceren.
Dit is het begin van een artikel uit KIJK 5/2012, in de winkel van 4 tot en met 31 mei.
Tekst: Erik Arends
Beeld: IStock, Shutterstock