In elke KIJK denken we een ‘wat als…’-scenario door. Deze keer: wat als de Neanderthaler niet was uitgestorven en we de aarde moesten delen met deze schepsels?
We wonen gescheiden. Dat werkt het beste. Wij in onze groep, zij in hun groep. Natuurlijk ontmoeten we elkaar geregeld, maar we proberen ons eigen leven te leiden en trouw te blijven aan onze roots. Soms overleggen we, om de taken te verdelen. Wij krijgen de pijlen en de bogen die zij maken, en in ruil daarvoor geven wij wat van ons groot vlees af. Een prima regeling, voor beide partijen. Zo proberen we elkaar te helpen, en zo leren we van elkander.
Natuurlijk gaat het ook soms mis. En uiteraard is er weleens ruzie. Dat komt dan vooral doordat zij soms denken dat ze superieur aan ons zijn. Maar eenmaal in een houdgreep piepen ze wel anders. Dan klinken ze bijna als de konijntjes die zij hebben gevangen, als wij het grote wild hun dorp binnenslepen! Het punt is dat we allebei onze sterktes en zwaktes hebben, en dat we proberen die zo goed mogelijk in te zetten.
Maar tegelijkertijd lijken we enorm op elkaar, en soms heb ik zelfs het idee dat we steeds meer op elkaar beginnen te lijken. Maar één ding baart me zorgen: sommigen van hen gaan nóóit meer de bossen in. In plaats daarvan claimen ze een stuk land, waarvan ze de vruchten opeisen en waarop ze dieren gevangen houden. Ik zie het nut er nog niet helemaal in, maar ze vinden het zelf – opschepperig als ze zijn – enorm vooruitstrevend.
Stel je voor dat de landbouw nooit was uitgevonden, dat er geen steden waren ontstaan, en dat je nog steeds samen met je naaste familie voor je eigen eten moest zorgen. Af en toe had je een werkoverleg met de stam om de hoek, om de wapens en daarmee de taken te verdelen. Andere tekenen van menselijk leven ken je niet, omdat de afstanden onloopbaar groot zijn en er geen enkele vorm van vervoer bestaat. Tja, als de Neanderthaler niet was uitgestorven, had het zomaar gekund…
Zo’n dertigduizend jaar geleden verdween de Neanderthaler. De precieze reden is onduidelijk, maar theorieën lopen uiteen van geringe voortplantingsdrift tot vulkaanuitbarstingen en van het uitsterven van voedzame diersoorten tot de slechte aanpassing aan klimaatveranderingen. Lang werd gedacht dat Homo sapiens (de hedendaagse mens) zijn neefje met geweld van de planeet knikkerde, maar die theorie is achterhaald. Meestal kiest men een poldermodelverklaring: een combinatie van factoren, waarbij toeval een grote rol speelt. Een iets hogere temperatuur, een net wat betere verspreiding over de wereldbol, een ietwat gevarieerder dieet… Kortom: een tikkeltje meer geluk en de Neanderthaler had hier zomaar nog kunnen rondlopen.
Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 11/2012, in de winkel van 21 september tot en met 18 oktober.
Tekst: Rik Peters