Het Esperanto had een wereldtaal moeten worden, maar dat is er nooit van gekomen. Waarom niet?

De Poolse oogheelkundige Ludwik Zamenhof creëerde het Esperanto eind negentiende eeuw, in de hoop dat het een internationale taal zou worden. Als mensen uit alle landen dezelfde taal zouden beheersen, zou er harmonie ontstaan die uiteindelijk misschien wel tot wereldvrede zou leiden. Zamenhof maakte de taal zo makkelijk mogelijk door heel regelmatige grammaticale regels te gebruiken: het Esperanto kent geen uitzonderingen. Zo zou iedereen de taal snel kunnen leren.

Lees ook:

• Ontstaan er weleens nieuwe talen?
• Hoeveel woorden heeft het Nederlands?
• Sch-elm, sch-obbejak, sch-avuit… Toeval?

Enthousiasme

Er waren meteen mensen enthousiast over het idee van zo’n universele taal waarin je met iedereen op de wereld kon communiceren. In 1905 werd een eerste Esperanto-conferentie georganiseerd, die nog altijd jaarlijks plaatsvindt. Op dit moment zijn er naar schatting zo’n 100.000 sprekers, waaronder ongeveer duizend mensen die het als eerste taal hebben geleerd.

Esperanto werd politiek beladen

100.000 is veel, maar komt niet in de buurt van de 1,5 miljard mensen wereldwijd die Engels kunnen. Esperanto is dus (nog) niet de wereldtaal geworden die Zamenhof voor ogen had. Een verklaring hiervoor is dat de taal politiek beladen raakte. Zamenhof en zijn aanhangers streefden naar een toekomst waarin iedereen gelijk is en zich wereldburger voelt.

Esperantisten werden algauw gezien als doorgeslagen idealisten – vooral rechts-nationalistische bewegingen vonden het maar een stel ‘wokies’. Daar kwam bij dat Zamenhof Joods was. Het Esperanto en de sprekers ervan zijn dan ook vaak onderdrukt, met name door de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog en in de Sovjet-Unie.

Op Duolingo kun je trouwens een cursus Esperanto doen, op esperanto.net kun je meer mogelijkheden vinden om de taal te leren. Als je het ideaal van Zamenhof mooi vindt, weet je dus wat je te doen staat. Bonŝancon lerni ĉi tiun specialan lingvon!*

*Succes met het leren van deze bijzondere taal!

Deze vraag kon je vinden in KIJK 8/2023.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. En in onze special geven we antwoord op 178 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier! Of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Sterre Leufkens