Onlangs zou filmproducent en Oscarwinnaar Harvey Weinstein zijn opgenomen in een kliniek voor zijn ‘seksverslaving’. Maar bestaat deze aandoening wel?
De hectiek van afgelopen weken rondom Harvey Weinsteins losse handjes zal je vast niet zijn ontgaan. Hij wordt door steeds meer vrouwen beschuldigd voor seksuele intimidatie en inmiddels heeft zijn vrouw hem ook verlaten. De ‘Hollywood-god’ zou volgens verschillende nieuwsmedia nu in een dure kliniek zijn opgenomen voor zijn seksverslaving. Maar wat is dat eigenlijk? En kun je dat wel een serieuze aandoening noemen?
Sex rehab
Harvey Weinstein is niet de eerste (en ook niet de laatste) machtige man die zich in een professionele kliniek laat opnemen als gevolg van een seksschandaal. Topgolfer Tiger Woods heeft er ook in gezeten, nadat naar buiten kwam dat hij er flink wat buitenechtelijke relaties op nahield. En voormalig Lid van het Huis van Afgevaardigden Anthony Weiner (VS) zou in een sex rehab in Tennessee zitten, nadat hij meerdere keren ongepaste foto’s naar een minderjarig meisje heeft gestuurd.
DSM-5
Maar seksverslaving is een controversieel onderwerp binnen de psychologie. Zo is de aandoening niet opgenomen in de ‘bijbel van elke psycholoog of psychiater’: de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, kortweg de DSM-5.
Toch zijn er veel klinieken die zich daar niks van aantrekken, daar wordt vaak zelfs een twaalfstappenplan gehanteerd dat vergelijkbaar is met het programma dat alcohol- en drugsverslaafden volgen. Hierin staat voorop dat de verslaafde zijn of haar verslaving moet erkennen en zich aansprakelijk moet houden voor de mensen die pijn zijn gedaan.
Ook verslavingskliniek Jellinek in Amsterdam biedt behandelingen aan voor een seksverslaving. Daar wordt zelfs cognitieve gedragstherapie voorgesteld (al of niet gecombineerd met medicijnen) om grip te leren krijgen op de verslaving. Oftewel: dergelijke klinieken erkennen seksverslaving als een aandoening of ziekte. Is dat terecht?
P300
Om te beginnen, is het natuurlijk lastig te onderzoeken bij een testgroep of seks daadwerkelijk verslavend is. “Je kunt niet even een paar proefpersonen verzamelen en vragen of zij geslachtsgemeenschap willen hebben of in een kamer gaan zitten masturberen,” vertelt seksuologe Nicole Prause aan Live Science. “In plaats daarvan focussen veel onderzoeken zich op het gebruik van porno, maar dat is niet helemaal juist, want het is nog maar de vraag of je dat kunt vertalen naar ander seksueel gedrag.”
En zelfs in porno-onderzoeken is het nog niet bewezen dat het verslavend werkt. Zo onderzocht Prause of er een piek was te zien in de P300-hersengolf bij mensen die naar erotische afbeeldingen keken. Deze breingolf piekt wanneer verslaafden het voorwerp van hun verlangen zien (drank, drugs) vergeleken met wanneer ze een ander voorwerp zien (een mok of een plant bijvoorbeeld). Als de deelnemers daadwerkelijk verslaafd aan seks zouden zijn, dan hadden de onderzoekers een piek in de P300 moeten zien. Deze bleef echter uit.
Verschuilen
Volgens seksuologe Ellen Laan (Amsterdam Medisch Centrum) zijn er geen neurofysiologische aanwijzingen voor het bestaan van een ‘seksverslaving’. “Niet zoals je aan drugs of alcohol verslaafd kunt zijn. Het gaat dus niet om een ziekte die volgens veel anti-porno lobbyisten door porno wordt veroorzaakt – waar overigens ook geen bewijs voor is.”
Seksuoloog Ceryl Janssen (Praktijk Seksuologie Amsterdam) is het hiermee eens. “‘Seksverslaving’ is inderdaad geen officiële diagnose geworden in de DSM-5 en dat vind ik terecht. Te veel is nog onduidelijk. De personen met een ‘seksverslaving’ is een zeer heterogene groep (meestal, maar niet uitsluitend, mannen). Het onderliggende probleem kan uiteenlopen van een andere diagnose (een dwangstoornis) via een extreem laag zelfbeeld, slechte zelfzorg of levensinvulling tot en met wat actrice Emma Thompson heel goed verwoordde: a predator, iemand die weet wat hij doet, weet dat hij ermee weg kan komen en er soms zelf van geniet dat hij anderen mensen daarmee (enorm veel) pijn doet.”
Harvey Weinstein zal waarschijnlijk onder deze laatste noemer vallen. Laan: “Mensen die problematisch seksueel gedrag vertonen verschuilen zich graag achter zo’n ‘ik kan er niets aan doen dat ik dergelijk vrouwonvriendelijk gedrag vertoon, want ik ben ziek’-concept.”
“Dit wil natuurlijk niet zeggen dat mensen geen problemen kunnen ervaren met controle op de expressie van je seksuele behoeften,” vervolgt Laan. “Over het algemeen wordt dat in verband gebracht met het gebruik van porno of seksuele prikkels als een quick fix voor het omgaan met gevoelens van somberheid en leegte. In die gevallen is aanpakken van de onderliggende problematiek altijd de beste optie.”
Bronnen: Socioaffective Neuroscience & Psychology, Live Science, BEdWETERS
Beeld: AFP
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!