Volgens een Amerikaanse psycholoog wordt de jeugd steeds meer narcistisch. Maar de harde wetenschap achter die bewering klopt niet, zegt Ronald Veldhuizen.
Wie denkt dat egoïsme met wereldleider Donald Trump een piek heeft bereikt, heeft nog geen idee van wat ons te wachten staat. De Amerikaanse psycholoog Jean Twenge weet het wel. Zij ziet de bui namelijk al een tijdje hangen: sinds de eeuwwisseling waarschuwt ze voor het ik-ik-ik-denken van de jongste generatie.
De jeugd van tegenwoordig groeit op in een tijd waarin selfies nemen de norm is en alles draait om likes op Facebook en Instagram. En dus zie je narcistische eigenschappen nu meer dan vroeger. Je hoort het vaker: deze generatie is de meest narcistische ooit. Maar de harde wetenschap achter die bewering is op zijn zachtst gezegd rommelig.
Wie komt er opdagen?
Hoewel Twenge in haar onderzoek inderdaad meer narcistische trekjes tegenkomt bij persoonlijkheidstests onder de studenten van nu vergeleken met die van de jaren zeventig, zegt dat volgens kritische psychologen eigenlijk maar weinig. De uitslag van zulke tests hangt namelijk veel meer af van wie er komt opdagen bij zo’n narcisme-test. Jonge studenten zijn doorgaans narcistischer dan oudere, bijvoorbeeld. En jongens meer dan meisjes. Als die vaker aan de test meedoen, stuwen ze het gemiddelde narcisme omhoog.
Piepklein verschil
Corrigeer je voor zulke afwijkingen en veeg je zoveel mogelijk uitslagen van persoonlijkheidstests bij elkaar, zoals onderzoeker Brent Roberts in 2010 deed, dan blijft er geen enkel generatieverschil aan narcistische trekken meer over. Sterker nog: gemiddeld genomen scoren de jongeren van nu zelfs ietsje mínder op narcisme dan die van de jaren zeventig.
Nog iets: het is een piepklein verschil. En voor zover jongeren überhaupt narcistisch zijn, is dat meestal van tijdelijke aard. Wanneer mensen ouder worden, hebben ze steeds minder zelf-interesse: 65-plussers zijn ongeveer half zo narcistisch als studenten. Geen wonder dat zorgen over de narcistische jeugd al sinds de oude Grieken bestaan: oude mensen zien ook écht jongeren die veel egoïstischer zijn dan zijzelf, maar ze vergeten dat ze vroeger ook zo waren.
Deze column verscheen eerder in KIJK 12/2017.
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!