Wageningse wetenschappers kunnen nu met een forensische techniek heel precies de afkomst van tropisch hardhout afleiden.
Ondanks alle regels wordt er nog steeds ontzettend veel hout gekapt in beschermde gebieden. 30 tot 90 procent van al het tropisch hardhout dat wordt verhandeld, is illegaal gekapt. En je moet er toch niet aan denken dat je – zonder dat je het weet – een meubelstuk van dat hout in je huis hebt staan?
Wetenschappers zijn om deze reden al langere tijd bezig met onderzoek naar de afkomst van tropisch hardhout. Onderzoekers kijken bijvoorbeeld naar de hoeveelheid aanwezige isotopen van koolstof, stikstof of zuurstof. Maar ook proberen ze de afkomst te achterhalen aan de hand van de genetische eigenschappen van het hout.
Tali
Deze forensische methodes zijn niet nieuw. Ze worden namelijk gebruikt in het bepalen van de herkomst van bijvoorbeeld wijn, bronwater en illegale producten als ivoor en cocaïne. Maar wetenschappers aan de Wageningen University hebben beide opsporingsmethodes uitgevoerd en gekeken welke methode het beste werkt om de afkomst van hardhout te achterhalen. De wetenschappers slaagden erin om de methodes voor het eerst op grote schaal te testen.
Hiervoor gebruikten ze de houtsoort Tali, die veel voorkomt in West- en Centraal-Afrika, en die voor het grootste deel naar Europa wordt vervoerd. De onderzoekers lieten 394 samples van deze houtsoorten halen uit vijf verschillende – legale – plekken in Kameroen en Congo, aangegeven op de onderstaande afbeelding.
De twee soorten bomen die worden gebruikt voor Tali-hout en de vijf gebieden waar de samples vandaan komen, aangegeven op de kaart. (M. Vlam et al. (2018) Biological Conservation)
Met de isotopen-techniek konden de wetenschappers de afkomst van het hout niet nauwkeurig bepalen, maar de DNA-methode gaf een mooi resultaat: bij 92 procent van de testsamples is de locatie juist aangewezen. Met de DNA-analyse kan onderscheid worden gemaakt tussen bosgebieden die slechts 14 kilometer van elkaar zijn verwijderd.
Microsatellieten
Voor de genetische analyse, maakten de wetenschappers gebruik van microsatellieten: korte stukjes DNA die vaak op dezelfde plek van het genoom voorkomen. Het DNA is uit de houtsamples gehaald en acht soorten microsatellieten zijn gelabeld en daarmee zichtbaar gemaakt.
Van de DNA-stukjes van de samples uit Afrika is een overzicht gemaakt, gekoppeld aan de locatie. Vervolgens zijn er twaalf samples blind – slechts één onderzoeker wist waar ze vandaan kwamen – getest.
Zonder zorgen?
“Hout dat Nederland binnenkomt bij de grens of op de markt wordt gebracht wordt door de douane – aan de grens – of de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) – bij houthandelaren en houtverwerkers – gecontroleerd”, vertelt Pieter Zuidema, professor aan de Wageningen University gespecialiseerd in de ecologie van tropische bossen en betrokken bij het onderzoek, “Met de resultaten die wij nu hebben verkregen, is het mogelijk dat monsters van Tali hout naar ons worden gestuurd om ter controle te verifiëren.”
De resultaten van dit onderzoek betekenen voorlopig nog niet zo heel veel voor de nabije toekomst. Want al is het de onderzoekers gelukt om de methodes op grotere schaal toe te passen, gaat het onderzoek slechts over een beperkt gebied in Afrika. Daarnaast zou voor elke houtsoort die je wilt testen eerst een microsatellietoverzicht moeten worden gemaakt om je houtsamples mee te kunnen vergelijken.
“Wat wij hopen, is dat het soort forensische technieken dat wij ontwikkelen straks wordt toegepast door de douane, NVWA de houthandelaren zelf”, zegt Zuidema, “Het zou mooi zijn als deze onafhankelijke tests worden opgenomen in de wet- en regelgeving. Als dat zo is, zal de pakkans voor illegale houthandel groter kunnen worden, en zal het aandeel illegaal hout straks kleiner worden.”
Hopelijk gaat deze techniek ertoe leiden dat we uiteindelijk mooie planken kunnen kopen en een meubel in elkaar kunnen zetten zonder ons zorgen te maken over waar het hout vandaan komt.
Bronnen: Biological Conservation, WUR, de Volkskrant
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!