Ruim vijftig jaar na Milgrams notoire onderzoeken zijn opnieuw dezelfde resultaten gevonden.

Je kent ze vast wel: de gehoorzaamheidsexperimenten van psycholoog Stanley Milgram. In de jaren zestig onderzocht hij in hoeverre mensen bereid zouden zijn om elektrische schokken toe te dienen aan anderen als ze werden aangemoedigd dit te doen. Nu, ruim vijftig jaar later, zijn deze experimenten herhaald aan de Universiteit van Sociale en Geesteswetenschappen in Polen. En de resultaten liegen er nog steeds niet om.

Hoge spanning

Toch nog even kort Milgrams experiment. Om te onderzoeken hoe gehoorzaam mensen zijn aan een autoriteit kregen deelnemers een rol toegewezen: de een was de leraar, de ander de leerling. De leraar stelde vragen aan de leerling en wanneer hij deze fout beantwoordde, kreeg hij een schokje. Het voltage van de schok nam met elk fout antwoord toe.

Wanneer de leraren wilden stoppen of zich afvroegen of ze niet te ver gingen, werden ze aangemoedigd door examinatoren. Uiteindelijk ging tweederde van de leraren toch door tot een gevaarlijk voltage van 450 volt. Wat ze alleen niet wisten, was dat de leerlingen acteurs waren en niet echt de schokken kregen toegediend.

Schokkend resultaat

In hun eigen versie wierven de Polen veertig mannen en veertig vrouwen tussen de 18 en 69 jaar. Net als bij Milgrams experiment werden de vrijwilligers aangemoedigd door een examinator om iemand schokken toe te dienen in een andere kamer. En ook hier nam het voltage toe met elk fout gegeven antwoord. Alleen hadden de leraren hier slechts tien knoppen met een lager voltage tot hun beschikking – in tegenstelling tot de dertig knoppen van Milgram.

Het resultaat? 90 procent van de deelnemers liet zich overhalen om de hoogste schok toe te dienen. Dit komt overeen met wat Milgram vond; ook bij hem ging rond de 90 procent van de mensen door tot knop 10.

Korreltje zout  

Wel moet het gevonden resultaat enigszins worden genuanceerd. Want zo deden maar tachtig mensen mee aan het onderzoek, en dat zijn er lang niet genoeg om generale uitspraken te kunnen doen. Daarnaast gaven de deelnemers bij Milgrams experiment aan zich vooral goed te voelen, omdat ze een bijdrage leverden aan de wetenschap. En laten we wel wezen: er waren ook mensen die niet doorgingen tot de tiende knop.

Bronnen: Social Psychological and Personality Science, ScienceAlert, Independent

Beeld: The Chronicle of Higher Education