Binnenkort beleven de Japanners iets unieks: hun keizer treedt af. Er kwam heel wat aan te pas voordat hij die stap mocht nemen, want in Japan is de keizer nooit zomaar het staatshoofd geweest.
Veel Nederlanders zien het met lede ogen aan: de alsmaar stijgende pensioenleeftijd. Wanneer, vragen ze zich af, zullen ze eindelijk van hun ‘oude dag’ kunnen gaan genieten? De Japanse keizer Akihito stuitte in de zomer van 2016 op een vergelijkbaar probleem. Toen de publieke omroep NHK met het bericht kwam dat de toen 82-jarige vorst overwoog af te treden, werd daar door de regering meteen fel op gereageerd: geen sprake van. De grondwet, stelden de politici, stond het aftreden van de keizer simpelweg niet toe.
Symbool van de staat
Akihito richtte zich daarop tot het Japanse volk. Op 8 augustus 2016 gaf hij een tien minuten durende tv-toespraak waarin hij het over zijn gevorderde leeftijd en broze gezondheid had (hij is geopereerd voor prostaatkanker en hartproblemen). Dat alles, liet hij weten, maakte het moeilijk om nog naar behoren ‘symbool van de staat’ te zijn. Nergens zei hij met zoveel woorden dat hij ermee op wilde houden, maar hij verwees een paar keer naar het lange Japanse verleden – waarin wel degelijk keizers zijn afgetreden. Hij sloot af met: “Ik hoop oprecht dat ik op uw begrip kan rekenen.”
Zijn boodschap sloeg aan. Uit opiniepeilingen bleek dat bijna 90 procent van de Japanners vond dat hun keizer met pensioen mocht gaan. Met tegenzin zette de regering een commissie aan het werk om de mogelijkheden daarvoor te verkennen. En die kwam met de aanbeveling om een wetswijziging door te voeren, zodat de keizer af kon treden.
Maar er werd meteen aan toegevoegd dat dit eenmalig is; de volgende keizer, Akihito’s zoon Naruhito, zal tot zijn laatste snik door moeten werken. In juni 2017 keurde het Japanse parlement deze maatregel goed en was de weg vrij voor het aftreden van de keizer op 30 april aanstaande.
Dit is het begin van het artikel ‘Van godenzoon tot minzame rebel’ te vinden in KIJK 5/2019. Deze editie ligt in de winkel vanaf 18 april tot en met 15 mei.
Meer informatie:
- YouTube: History’s verdict: Hirohito
- YouTube: de modernisering van Japan
- YouTube: historische tv-toespraak van keizer Akihito (met Engelse ondertiteling)
- The Daily Beast: The Emperor strikes back: Japan’s monarch takes on imperialist Abe
- Clingendael Spectator: Japan first: Abe en het nieuwe Japanse defensiebeleid
- BBC News: Naruhito: Will Japan’s crown prince be a ‘fresh breeze’ for the monarchy?
- The Japan Times: Era change brings Y2K-like computer dilemma to Japan
- CBC News: Era of Japan’s new emperor to be named Reiwa, meaning pursuing harmony
Tekst: Leo Polak
Openingsbeeld: Getty Images
Heb jij de KIJK 50 jaar-special al met daarin de spannendste, opmerkelijkste en grappigste verhalen uit de lange geschiedenis van het blad? Zo niet, dan kun je hem nu in onze webshop bestellen!