Virussen verspreiden zich door de lucht, maar verzamelen zich ook op meer dan 25 kilometer hoogte. Kunnen we deze virussen massaal op ons dak krijgen tijdens een flinke regenbui?

Dat virussen zich op aarde en in het water bevinden en zich via de lucht verplaatsen, is al lange tijd bekend. Wetenschappers vonden het toch opmerkelijk dat exact dezelfde virussen werden gevonden in totaal verschillende omgevingen, waar ze leefden onder compleet verschillende omstandigheden. Hoe kan dit?

Om deze vraag te beantwoorden, zochten onderzoekers het hogerop. Letterlijk. Ze namen de atmosfeer – net boven de troposfeer op ongeveer 25 kilometer hoogte – onder de loep en ontdekten dat er zich hier meer dan 800 miljoen virusdeeltjes bevinden op een vierkante meter. De microben kunnen in deze luchtlaag makkelijk duizenden kilometers afleggen, voordat ze met de regen weer terug op aarde komen.

Meewaaien

Het onderzoek werd gedaan in het Sierra Nevada gebergte in Spanje. Op twee verschillende locaties in het gebergte is een meetinstallatie geplaatst, die neerslag vanuit de atmosfeer opvangt. De samples zijn onderzocht, waarna het aantal virusdeeltjes werd berekend.

Het is nog niet helemaal duidelijk hoe de virusdeeltjes op zo’n hoogte terecht komen, maar er zijn wel theorieën. De deeltjes kunnen bijvoorbeeld meewaaien met bodemstof of nevel die afkomstig is uit de zee. Het is namelijk bekend dat bacteriën op deze manier in de atmosfeer terechtkomen.

Lekker blijven plakken

Alexander Gorbalenya, hoogleraar gespecialiseerd in virusevolutie aan het LUMC, vindt deze theorie aannemelijk. “Virusdeeltjes zijn erg klein en kunnen ‘blijven plakken’ aan andere deeltjes en worden meegenomen. Het virus moet in overvloed aanwezig zijn tussen het stof of de nevel, wil het zich verspreiden. De mate waarin en hoe ver de deeltjes meewaaien, hangt af van de vorm en plakkerigheid van de microben: iets dat erg kan verschillen tussen soorten virussen.”

Jean-Luc Murk, arts-microbioloog en viroloog bij het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg, vergelijkt de theorie met een eerder onderzoek, waarbij het optreden van de ziekte van Kawasaki gelinkt is aan de windrichting. “De oorzaak zou hier gaan om een toxine – mogelijk afkomstig van een gist – die via lange afstand door de lucht wordt getransporteerd.”

Bacteriofagen

Moeten we ons zorgen maken dat schadelijke virussen ‘uit de lucht komen vallen’? Wim Ang, arts-microbioloog en viroloog aan het VUmc in Amsterdam, wijst erop dat de virussen die in Spanje zijn onderzocht, waarschijnlijk niet de virussen zijn die mensen kunnen infecteren. “De wetenschappers hebben een methode gebruikt die vooral bekend is voor het aantonen van bacteriofagen: virussen die bacteriën infecteren.” Je hoeft dus niet opeens binnen te blijven wanneer het regent, omdat je bang bent dat je een virusbui op je dak krijgt.

Bronnen: Nature, Phys.org, Science Alert

Lees ook:

• Retrovirus is ‘bijna half miljard jaar oud’
• Nieuwe lens laat virussen op levende cellen zien

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!