Sinds 1970 is Nederland officieel malariavrij. Waarom is het dan in ontwikkelingslanden zo moeilijk om malaria te verdelgen?
Niet zo gek lang geleden kon je in de kustprovincies van Nederland besmet raken met malaria. Dat gebeurde voor het laatst in 1959. Pas in 1970 kreeg Nederland van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het predicaat ‘malariavrij’. “Dat is gelukt door langs de hele kust van deur tot deur te reizen en iedereen te controleren op malaria”, vertelt medisch entomoloog dr. Bart Knols. Bleek er iemand besmet, dan kreeg hij medicijnen en werd het complete huis bespoten met DDT, een sterk insecticide.
Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er bovendien wasmiddelen met fosfaten in gebruik die het oppervlaktewater vervuilden, waardoor de mug het zwaar kreeg. Dat hielp nog een handje. Waarom is het in ontwikkelingslanden dan zo moeilijk om malaria uit te roeien?
Tropisch klimaat
“Om meerdere redenen”, antwoordt Knols. “De gezondheidszorg is er vaak niet op orde, waardoor malaria in veel gevallen onbehandeld blijft. Dus lopen er meer mensen rond met de parasiet in hun bloed, en kunnen andere muggen die weer opzuigen en nieuwe mensen besmetten.”
Ook heb je in de tropen meestal het hele jaar door muggen en dus meer kans op verspreiding van de parasiet. En muggen gedijen daar beter; in het warme, vochtige klimaat leven ze langer, waardoor de besmette muggen een groter aantal mensen kunnen infecteren. Ook de mug zelf is anders. In Nederland verspreidde de mug Anopheles atroparvus de malariaparasiet. Dat is niet de gewone huismug die iedereen kent, maar hij komt nog steeds wel voor.
Doodlopend
In ontwikkelingslanden gebruikt de malariaparasiet andere muggensoorten om zich te verspreiden. “En die bijten het liefst mensen, terwijl Anopheles atroparvus juist een voorkeur heeft voor varkens en ander vee. Daarin kan de parasiet niet overleven – het zijn zogeheten doodlopende gastheren.” Inmiddels zijn meer dan honderd landen malariavrij. In twintig landen wordt geprobeerd de parasiet te elimineren met medicijnen, insecticiden en geïmpregneerde klamboes. Het is niet makkelijk, maar het gaat dus wel de goede kant op.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl! Deze vraag kon je vinden in KIJK 9/2017.
Tekst: Diana de Veld
Beeld: iStock
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!