Baby’s ontspannen bij het horen van slaapliedjes in welke taal dan ook, blijkt uit dit onderzoek.

Van Slaap kindje slaap tot Twinkle twinkle little star – overal ter wereld zingen ouders slaapliedjes om hun kroost in slaap te krijgen. Dat het (meestal) werkt, merken ze vrijwel elke avond. Waarom zou je de impact dan nog onderzoeken?

Toch deden wetenschappers bij het Music Lab van de Harvard Universiteit precies dat. Ze wilden namelijk weten of baby’s simpelweg ontspannen doordat ze het gezang van hun ouders herkennen, of doordat slaapliedjes zelf iets speciaals hebben waardoor ze overal ter wereld slaapverwekkend zijn.

Lees ook:

• Pygmeeën en Canadezen reageren hetzelfde op muziek
• Muziekles helpt kinderen met lezen en taalvaardigheid
• Hoe word je beter wakker: met een alarm of muziek?

Babyjukebox

Om dit uit te zoeken, kregen 144 Amerikaanse baby’s (de oudste was 14 maanden) een top 16 van liedjes uit de Natural History of Song Discography te horen. Onbekende stemmen zongen zonder instrumentale begeleiding liedjes uit diverse windstreken en in verschillende talen waaronder Gaelic en Hopi.

Onderzoekster en eerste auteur Mila Bertolo licht desgevraagd toe dat kinderen al in de baarmoeder gevoelig zijn voor de klank van taal. “Als ze de taal herkennen zou dat ervoor kunnen zorgen dat ze eerder ontspannen, zelfs als ze nog geen enkel begrip van taal hebben.” 

Naast acht slaapliedjes zaten er ook acht andere songs in de babyjukebox: liefdes-, dans- en feel good-liedjes. Melodie is bij slaapliedjes het meest opvallend, terwijl bij dansliedjes het ritme de boventoon voert. Bovendien zijn slaapliedjes in alle culturen en van oudsher specifiek gericht op kinderen. 

‘Kale’ liedjes

De onderzoekers maten de lichamelijke reacties van de dreumesen tijdens het luisteren, zoals de verwijding van hun pupillen, hoe vaak ze met hun ogen knipperden en hun hartslag. Aan die gegevens zagen ze hoe ontspannen de muziekliefhebbers in de dop waren. Ze moesten wel snel werken, want na vijf minuten werden de meeste miniluisteraars toch te veel afgeleid. 

Neuropsychologe Rebecca Schaefer van de Universiteit Leiden onderzoekt klinische toepassingen van muziek. Zij vindt de opzet van de studie sterk: “Ze hebben bij bijna 150 baby’s fysiologische metingen gedaan, dat is best indrukwekkend. Wat ik opmerkelijk vind, is dat ze ‘kale’ opnames van gezongen liedjes hebben gebruikt, waar dus veel minder informatie in zit dan wanneer er instrumenten of arrangementen aan te pas komen. Dit zorgt ervoor dat het echt een eerlijke vergelijking is.” (Test hier zelf of je het slaapliedje herkent.)

Stressverlagend

Uit de experimenten bleek dat de kleintjes het meest ontspanden bij het horen van de slaapliedjes, ongeacht in welke taal die gezongen werden. Zo ging hun hartslag omlaag en werden hun pupillen kleiner. Bovendien hadden de ouders, die de hen onbekende muziek ook hadden beluisterd, bijna allemaal diezelfde wijsjes gekozen om te gebruiken als ze hun kind tot rust wilden brengen. 

De onderzoekers concluderen hieruit dat zowel kinderen als volwassenen blijkbaar onbewust iets speciaals herkennen wat ervoor zorgt dat een liedje rustgevend werkt. Dit effect kan ook zijn nut bewijzen bij muziektherapie, zeggen ze. 

Schaefer beaamt dat: “Het is wel degelijk zo dat muziek stressverlagend kan werken, daarom wordt muziek ook steeds vaker gebruikt in de gezondheidszorg. Wat het huidige onderzoek daaraan toevoegt is dat er universele muzikale kenmerken lijken te zijn waardoor een liedje een ontspannend effect heeft. De voornaamste conclusie lijkt dat de muzikale eigenschappen van het geluid (zoals tempo, ritmische patronen, tonaliteit) belangrijker zijn dan taal, of, nog interessanter, bekendheid met de stem.”

De neuropsycholoog voegt er wel nog een kleine kanttekening aan toe: “Er is in het onderzoek niet gekeken naar vergelijkingen tussen onbekende liedjes gezongen door de ouder of door een vreemde, dus het kan goed dat de stem van de ouder er wel degelijk toe doet. Dat zou ik wel verwachten.”

Evolutie

De prille proefpersonen trokken zich in ieder geval niets aan van wat ze al kenden, van cultuur of taal of bekende stemmen – de muziek zelf maakte dat ze zich veilig voelden. Ook de ouders hadden intuïtief hetzelfde idee. Daarmee lijkt het erop dat onze reactie op een melodie geen aangeleerd gedrag is maar dat die tijdens onze evolutie is ontstaan, zeggen de onderzoekers. Hulpeloze kinderen zijn afhankelijk van hun ouders, die hen met universele geruststellende geluiden laten weten waar ze zijn en dat het veilig is. 

De belangrijkste uitkomst is misschien toch wat slaapverwekkend: slaapliedjes werken echt ontspannend, zowel voor het kind als de ouder. 

Bronnen: Nature Human Behavior, Harvard Universiteit via Eurekalert!, Harvard Gazette

Beeld: Lonnie Bradley via Freeimages.com

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!