Als mensen zich aan het gedrag van een goede vriend storen, zeggen ze dat recht in zijn gezicht. Als hun baas zich misdraagt, slaan ze aan het roddelen. Dat is veiliger, zegt sociaal-psycholoog Paul van Lange, maar het verklaart ook waarom zelfverrijking en seksuele intimidatie jarenlang kunnen voortduren.

Met een karaf water in zijn hand kijkt Paul van Lange naar zijn vijgenboom op het platje achter zijn huis in Amsterdam-Zuid. Hij houdt van de vijg, zegt hij. Prachtig blad. Maar de olijf, links daarvan, is zijn kindje. De tientallen jaren oude boom torent uit boven de tuinbank. “Die heeft iets vredigs.”

Omringd door al dat groen, dat volgens zijn vrouw een snoeisessie kan gebruiken, steekt de Amsterdamse hoogleraar sociale psychologie van wal. Hij mag aardig wat van deze bomen weten, zoals hijzelf zegt, maar niet zoveel als van mensen. Van mensen onderling welteverstaan, van de manier waarop ze over elkaar denken, elkaar aftroeven, steunen en samenwerken.

Op zijn website prijkt een bonte lijst van studies die Van Lange heeft opgezet, dan wel begeleid. Over het klimaat bijvoorbeeld (dichter bij de evenaar blijkt agressief gedrag meer voor te komen), ex-partners (mannen denken positiever over hun vroegere geliefde dan vrouwen) of huis-aan-huiscollectes (plattelanders zijn vrijgeviger dan stedelingen).

Thema’s die steeds terugkeren zijn eerlijkheid, dankbaarheid, vergevingsgezindheid, vertrouwen, samenwerking en empathie. Want ja, de belangstelling van Van Lange gaat uit naar de goedheid van de mens, zegt hij. Al kwam een jaar of tien geleden the dark side ineens in zijn blikveld en begon hij aan studies naar corruptie, haat en agressie.

Dit is het begin van het interview met Paul van Lange te vinden in KIJK 12/2020. Deze editie ligt in de winkel vanaf 19 november tot en met 15 december.

Meer informatie:

• Het Financieele Dagblad: Waarom pessimisten soms gelijk hebben
• de Volkskrant: Geweldsincidenten door coronamaatregelen nemen toe. Waarom hebben we zo’n kort lontje?
• Tubantia: Tukker Paul van Lange: ‘Haat maakt je strijdvaardig’
• Universiteit van Nederland: Wat doet de coronacrisis met onze psyche?

Tekst: Maurice Timmermans

Beeld: Carlo ter Ellen/De Twentsche Courant Tubantia/DPG MEDIA

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!