Het videokanaal van Google is volgens een studie de belangrijkste drijfveer voor de toename van het aantal mensen dat denkt dat de aarde plat is.

Het is ongelooflijk maar waar: steeds meer mensen raken overtuigd van het idee dat onze blauwe knikker helemaal geen knikker is, maar een dubbeltje. Plat dus. Zoekopdrachten in Google naar ‘flat earth’ zijn de afgelopen vijf jaar enorm gestegen en overal ter wereld schieten speciale bijeenkomsten als paddenstoelen uit de grond. (Flat Earthers willen zelfs met een cruiseschip gaan varen om aan te tonen dat de aarde echt plat is.)

Maar hoe komt het toch dat steeds meer mensen in deze complottheorie gaan geloven? Volgens onderzoekers van de Texas Tech University is YouTube het antwoord op deze vraag.

Lees ook: ‘Platte aarders’ gaan op reis

Conferenties bezoeken

Een van de onderzoekers is Asheley Landrum, een wetenschapscommunicator in Texas. Ze focust zich op hoe culturele waarden ons begrip van wetenschap beïnvloeden. Het meest recent heeft ze gekeken naar de opkomst van de platte aarde-theorie.

Landrum en haar collega’s waren in 2017 aanwezig bij een conferentie in North Carolina en in 2018 bij een bijeenkomst in Colorado. Daar interviewden ze dertig mensen om te achterhalen hoe zij ervan overtuigd waren geraakt dat de aarde een platte schijf is.

29 van de dertig mensen gaven aan dat ze de aarde twee jaar geleden nog niet als plat hadden beschouwd, maar van gedachten waren veranderd nadat ze filmpjes erover hadden gezien op YouTube. “De enige persoon die dit niet zei, was daar met zijn dochter en zijn schoonzoon en zij hadden het op YouTube gezien en hem erover verteld”, zegt Landrum.

‘Earth is not a spinning ball’

Uit de interviews bleek dat de meesten filmpjes over andere samenzweringstheorieën bekeken, waaronder filmpjes over nine-eleven, de Sandy Hook-schietpartij en of de NASA echt naar de maan ging, toen YouTube erna Flat Earth-video’s aanraadde.

Andere ondervraagden gaven aan dat ze de video’s alleen maar bekeken om platte aarders te ontmaskeren, maar vervolgens door de theorieën in beslag werden genomen. Gevolg: ze geloofden nu juist dat de aarde plat was.

Het populairste filmpje op YouTube, dat bijna 700.000 keer is bekeken, is 200 Proofs Earth is Not a Spinning Ball van Eric Dubay (onderaan deze pagina te zien). Volgens Landrum is dit filmpje zo’n hit, omdat het argumenten biedt die veel verschillende denkwijzen aanspreken: van gelovigen die de Bijbel heel letterlijk nemen tot complotaanhangers, en tot mensen met een wetenschappelijke achtergrond.

Desinformatie bestrijden

Volgens Landrum, die het onderzoek presenteerde tijdens een evenement dat door de American Association for the Advancement of Science (AAAS) was georganiseerd, is YouTube niet per se de boosdoener. Wel kan het videokanaal zijn algoritmes aanpassen, zodat de platte aarde-filmpjes niet zo worden gepromoot en het bekijken van video’s met juiste informatie wél worden aangemoedigd.

Toch zal er altijd een klein percentage zijn dat blijft geloven in de platte aarde, ondanks het grote aanbod aan argumenten dat op wetenschap is gebaseerd. Dat geeft Landrum ook toe, maar ze hoopt het overgrote deel te kunnen overtuigen. “De enige tool die we hebben om desinformatie te bestrijden, is om te proberen die klein te krijgen met betere informatie.”

Bronnen: The Guardian, CNET

Beeld: 123RF

Nieuwsgierig naar wat er allemaal omgaat in het brein van de complotdenker? In KIJK 12/2018 lees je er alles over! Je kunt het nummer hier in onze webshop bestellen.