Een olieramp is natuurlijk altijd rampzalig, maar Jemen is extra kwetsbaar voor de gevolgen van een lek. Waarom eigenlijk?

In de Rode Zee, voor de kust van Jemen, ligt een grote tanker die is gebouwd als opslag voor ruwe olie. Maar vanwege de Jemenitische Burgeroorlog wordt het schip – de FSO Safer – sinds 2015 niet meer onderhouden. En de staat van het in 1976 gebouwde vaartuig met ongeveer 175 miljoen liter olie aan boord verslechtert snel. De Verenigde Naties vrezen dan ook dat de tanker binnenkort zal lekken of ontploffen. Deze week hebben de VN daarom een olietanker gekocht die in mei de lading van de Safer kan overnemen.

Het is altijd belangrijk om een olieramp te voorkomen. Maar voor de bevolking van Jemen is het extra dringend. Waarom?

Lees ook:

• Hoe gaat olie ruimen op zee in zijn werk?
• Nederlanders ontwerpen tanker voor waterstoftransport
• TIME zet Nederlandse sleepboot op Best Inventions List

Gesloten havens

Sinds 2014 woekert er een burgeroorlog in Jemen en meer dan de helft van de inwoners zijn daardoor afhankelijk van humanitaire hulp – bijvoorbeeld schoon drinkwater en eten. Die hulp arriveert voor 68 procent via twee belangrijke havens: Hudaydah en Salif. De Safer ligt in de buurt van beide locaties en een olielek zal ze ontoegankelijk maken voor schepen. Vanwege blokkades en gebrek aan capaciteit in andere havens is het moeilijk om de hulp via een andere manier het land in te krijgen.

Als Jemen niet meer te bereiken is vanaf de twee havens zal ook de import van brandstof en voedsel worden beperkt. De tekorten die er nu al zijn, zullen daardoor alleen maar toenemen. Want Jemen haalt zo’n 90 tot 97 procent van de brandstof en 90 procent van het eten uit het buitenland.

Een olieramp zal bovendien het nu al geringe schone water nog schaarser maken. Langs de kust wordt namelijk zeewater ontzout om er vervolgens drinkwater van te maken. De olie zal dat water in de ontziltingsinstallaties waarschijnlijk verontreinigen.

Een lek zal ook veel vissen in de regio doden. Dat heeft grote gevolgen, want vis is een van de belangrijkste exportproducten van Jemen en is bovendien voor bijna 2 miljoen mensen een inkomen en voor nog veel meer een voedselbron. Door het gewapende conflict en brandstoftekorten heeft de visindustrie het al moeilijk, een gigantisch olielek zal een extra klap zijn.

Ongezond

Verder zal een olieramp ook desastreuze effecten hebben op de gezondheid van kustbewoners. Chemische stoffen die vrijkomen door de verbranding of verdamping van olie kunnen hart- en vaatziekten en luchtwegproblemen veroorzaken. De gezondheidszorg in Jemen heeft naar alle verwachtingen niet genoeg middelen om alle mensen met deze aandoeningen te helpen.

De olie is niet alleen ongezond voor de bevolking maar ook voor het leven in de Rode Zee. Bijvoorbeeld voor de koralen in die regio. Zonde, want die zijn – ondanks klimaatverandering – juist nu nog relatief gezond.

Een Amerikaanse studie uit 2021 in Nature berekende hoe ver de olie bij een mogelijk lek zal verspreiden. Dat blijkt volgens de onderzoekers af te hangen van het seizoen, in de winter zal bijvoorbeeld door zeestromingen en weerseffecten een groter zeeoppervlak vervuild raken dan in de zomer, zoals te zien op de afbeelding hieronder. En niet alleen in Jemen zal er olie aanspoelen, ook in Eritrea en Saudi-Arabië zal de bevolking er last van hebben.

Geldtekort

Het plan van de VN is dus erg belangrijk, maar heeft ook een ‘prijskaartje’ van 129 miljoen dollar. Toch is dat een schijntje vergeleken met de kosten van een opruimactie; in het slechtste geval zo’n 19 miljard dollar. Het project van de VN is afhankelijk van donaties en in een aantal jaar hebben ze 95 miljoen dollar ingezameld, waarvan 75 miljoen al daadwerkelijk is ontvangen. Om het gat in het budget te dichten, lanceren ze opnieuw een donatiecampagne. De Nederlandse overheid heeft in het verleden al 15 miljoen euro gedoneerd.

Bronnen: Nature, Frontiers in Marine Science, UNDP, NOS, BBC, De Volkskrant

Beeld: DigitalGlobe/ScapeWare3D

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!