Schrijver en KIJK-columnist Ronald Giphart over vrije liefde door de eeuwen heen: van het jaar nul tot en met de hippies.

Heel soms duikt het begrip plotseling weer op, als een echo uit lang vervlogen tijden: vrije liefde. Het stamt uit de jaren zestig en propageerde een vrije omgang met elkaar en onze seksualiteit. Volgens intellectuelen en andere mensen met lang haar moest liefde en seks worden losgeweekt van zogenaamde ‘kaders’. Weg met het huwelijk! Weg met regels! Weg met monogamie! Vrijheid blijheid! Er kwamen zelfs communes waarin de leden zich van niets iets aantrokken en iedereen het met iedereen deed.

Heilige naaktheid

Hoewel we free love inmiddels zien als een relikwie uit het hippietijdperk, waren de jaren zestig en zeventig niet de enige periode waarin dit soort leefgemeenschappen ontstonden. Het is voor een geïnteresseerde leek een genot om op internet te lezen hoeveel er in het verleden is geëxperimenteerd met niet-traditionele omgangsvormen.

Zo waren er de Essenen, een joodse sekte in het Midden-Oosten, die niet trouwden en niets moesten hebben van geld en bezit. Ze leefden gezamenlijk, aten geen dieren en stonden bekend om hun pacifisme. Niet gek voor een volk dat leefde rond het jaar nul.

Ook had je de zogenoemde Adamieten, een groep van vroege christenen die zich groepeerden in Noord-Afrika in de tweede eeuw. Zij zochten naar de onschuld die Adam ooit had voordat hij in het verderf werd gestort na het eten van een sappig stukje fruit. De Adamieten liepen lekker rond in hun blootje (ze noemden dat ‘heilige naaktheid’) en moesten niets hebben van het huwelijk, noch van wetten in het algemeen.

Gemarteld

Wikipedia geeft een indrukwekkend lijst van volkeren en sektes die daarna het huwelijk en andere kaders zouden hebben afgeschaft. De volgers van de Perzische profeet Mazdak bijvoorbeeld, die rond het jaar 500 leefden als heel vroege, ruimdenkende, vegetarische socialisten. Jammer dat díe religieuze sekte de wereld niet heeft geprobeerd te veroveren. Verder waren er de Waldenzen, de Lollarden, de Hussieten en allerlei andere religieuze afsplitsingen die een bepaalde vorm van vrije liefde onderwezen.

Zo herleefde in de middeleeuwen ook het gedachtegoed van de Adamieten. De neo-Adamieten verschenen in heel Europa en waren ook in onze contreien actief, waar ze ‘de Broeders en Zusters van de Vrije Geest’ werden genoemd. In navolging van hun naamgever én van de oorspronkelijke Adamieten liepen de leden van deze sekte er vanaf de veertiende eeuw graag naakt bij. In de nacht van 10 op 11 februari 1535 ging het mis: toen verbrandden de leden hun kleren om bloot door de straten van Amsterdam te lopen. De ‘naaktloopers’ werden vervolgens opgepakt, gemarteld en vermoord. Uiteindelijk moet de wereld er niets van hebben, van al die vrijheid.

Ronald Giphart staat met zijn column in elk nummer van KIJK. Deze tekst werd eerder gepubliceerd in KIJK 9/2016. Deze editie is hier nog online te bestellen.