Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
We gaan even naar ‘de wc’, terwijl dat een afkorting van ‘het watercloset’ is. Waarom krijgt de afkorting dan een ander lidwoord?
Afkortingen krijgen meestal hetzelfde lidwoord als het kernwoord van de hele woordgroep: ‘het OM’ want ‘het (Openbaar) Ministerie’, ‘de PvdA’ want ‘de Partij’ (van de Arbeid). Maar zoals zo vaak in taal: er zijn uitzonderingen op de regel.
Lees ook:
Waar staat wc voor?
Neem nou ‘de havo’. Die afkorting staat voor ‘Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs’, en dus zou je ‘het’ verwachten: het is tenslotte ‘het onderwijs’. Een mogelijke verklaring is dat met ‘de havo’ niet zozeer de vorm van onderwijs bedoeld wordt, maar een school die dat type onderwijs aanbiedt. Daarmee zou er een betekenisverschil ontstaan tussen ‘de havo’ (een school) en ‘het havo’ (een type onderwijs). Heel aannemelijk is dit verhaal niet. We zeggen tenslotte ook ‘het vmbo’ en ‘het vwo’. Waarom zou het in die gevallen anders zijn? Een andere mogelijkheid is dat de afkorting havo ondoorzichtig is geworden.
We weten niet meer waar hij voor staat, en dus kiezen we het lidwoord niet op basis van ‘onderwijs’, maar op andere gronden. Aangezien de meerderheid van de Nederlandse zelfstandige naamwoorden ‘de’ krijgt (zo’n 75 procent), is dat een prima standaardkeuze. Als we een lidwoord bij een leenwoord moeten bedenken, kiezen we ook vaak voor ‘de’: de printer, de garage, de hetze.
En dit brengt ons terug naar de wc dat staat voor het watercloset. Mogelijk hebben onze Nederlandstalige voorouders niet zozeer een Nederlands woord afgekort, maar de hele wc met lidwoord en al uit het Engels gekopieerd. In die taal hebben ze geen het, alleen ’the’. Daar ligt ‘de’ het dichtst bij, dus lag ‘de wc’ voor de hand. Zou kunnen natuurlijk, maar waarom het dan weer ‘het toilet’ is…? De wegen van onze lidwoorden zijn ondoorgrondelijk.
Deze vraag staat ook in KIJK 3/2020.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl.
Tekst: Sterre Leufkens
Beeld: 123RF