Je brein kan de betekenis van bepaalde woorden opvallend goed raden door hun ‘klanksymboliek’.
Ooit gehad dat je gevoelsmatig de betekenis van een woord in een onbekende taal goed raadde? Dat heeft minder met toeval te maken dan je waarschijnlijk dacht. Diverse wetenschappelijke onderzoeken naar de relatie tussen taal en het brein tonen aan dat mensen de juiste betekenis van een vreemd woord min of meer kunnen aflezen aan de klank ervan.
Klanksymboliek
De betekenis van woorden gevat in hun klank, wordt klanksymboliek genoemd. Het geluid van een woord kan iets verklappen over de aard van het object dat het aanduidt. Het fictieve woord baluma, bijvoorbeeld, doet de meeste mensen denken aan iets met ronde vormen, terwijl dezelfde lezers een woord als takete associëren met meer hoekige objecten.
Dat komt doordat ons brein verbindingen legt tussen geluid en betekenis, maar ook tussen klank en mondbewegingen. Vooral bij woorden met een duidelijke fysieke tegenstelling, zoals ‘groot’ en ‘klein’, vindt de betekenis van die woorden ook uiting in onze articulatie. Neem het Franse grand, waarbij de mond zich uitspreidt om grootheid te verbeelden, tegenover petit, waarbij de gezichtsuitdrukking kleinheid suggereert. Dergelijke vormen van klanksymboliek zijn de reden dat proefpersonen uitzonderlijk vaak de juiste betekenis aan het juiste woord koppelen wanneer het tegenstellingen als groot-klein of zacht-luid betreft.
Synesthesie
Niet iedereen heeft hier evenveel aanleg voor. Uit onderzoek blijkt dat mensen met synesthesie – ongeveer één op de honderd – aanzienlijk meer gevoel voor klanksymboliek hebben dan anderen. Synestheten vermengen zintuigelijke waarnemingen, waardoor ze bijvoorbeeld een kleur zien bij een bepaalde letter. Het lijkt aannemelijk dat hun overgevoeligheid voor symboliek en hun grensoverschrijdende zintuigen hen beter in staat stellen de betekenis van vreemde woorden aan te voelen.
Een andere groep die mogelijk meer aanleg heeft voor onbekende taal zijn kleine kinderen. Kinderen lijken te worden geboren met een brein relatief ontvankelijk voor klanksymboliek, maar die gevoeligheid zou afnemen naarmate ze hun moedertaal meer eigen maken. Je kan dus niet vroeg genoeg beginnen met het leren van een vreemde taal.
Bronnen: Scientific American, ScienceAlert
Beeld: FreeImages / CC BY 3.0