Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Op 8 maart 1908 vond in New York de eerste staking door vrouwen plaats. Die gebeurtenis vormde de aanleiding voor wat nu Internationale Vrouwendag is. Daarom drie totaal verschillende vragen over vrouwen uit de rubriek KIJK Antwoordt beantwoord.
>>> Lees ook: Een ode aan de vrouwelijke wetenschappers <<<
1) Waarom blijven vrouwen niet gewoon langer vruchtbaar?
Een KIJK-lezer las dat vrouwen steeds ouder worden en langer gezond blijven. “Worden we straks tweehonderd en zijn we dan nog steeds maar tot ons veertigste jaar vruchtbaar?” Verouderingswetenschapper David van Bodegom van de Leyden Academy on Vitality and Ageing van het LUMC zegt daarover: “Bijna alle vrouwtjesdieren blijven zich hun hele leven voortplanten.”
Grootmoederhypothese
De grootmoederhypothese zou kunnen verklaren waarom dat bij de mens anders is. “Een zwangerschap geeft meer risico’s als je ouder bent. Daarom zou het evolutionair gunstiger zijn om na je veertigste geen kinderen meer te krijgen. Je kunt beter investeren in je kleinkinderen. Met hen deel je weliswaar maar een kwart van je genen, maar uiteindelijk zou je dan toch méér genen verspreiden.” Zo konden de genen die voor leeftijdsgebonden vruchtbaarheid zorgen zich wijd verspreiden.
Het klopt met wat we om ons heen zien: opa’s en oma’s die gek zijn op hun kleinkinderen en veel oppassen. Maar is het ook waar? “Sommige onderzoeken zeggen van wel. Uit Scandinavische kerkregisters blijkt dat kinderen mét grootouders meer overlevingskansen hadden. Maar uit mijn eigen onderzoek in Ghana bleek zoiets niet”, vertelt Van Bodegom. “Ik keek naar een polygame samenleving waarin iedereen voor elkaars kinderen zorgt. Dan maakt het niet zoveel uit of je een grootmoeder hebt.”
Dit is waarschijnlijk wél het soort samenleving waarin wij evolueerden, wat de grootmoederhypothese onwaarschijnlijk maakt.
Moederhypothese
En dan is er nog de moederhypothese. “Die draait om de overlevingskansen van de eigen kinderen”, legt Van Bodegom uit. “Mensenkinderen blijven extreem lang afhankelijk van hun ouders. Als je na je veertigste zwanger van je zevende kind komt te overlijden, dan zet je het leven van je eerdere kinderen op het spel.”
Zullen vrouwen in de toekomst langer vruchtbaar blijven? “We verouderen tegenwoordig minder snel door betere leefomstandigheden. Allerlei organen blijven langer fit en dat zou best ook kunnen gelden voor ons voortplantingssysteem.” De verouderingswetenschapper verwacht echter meer effect van het feit dat vrouwen steeds vaker pas laat moeder proberen te worden. “Dat lukt niet bij iedereen, zelfs niet met ivf. Daardoor zullen vrouwen die relatief lang vruchtbaar blijven, zich vaker voortplanten. Na een aantal generaties kan dan de leeftijdgrens voor vruchtbaarheid stijgen.”
Deze vraag stond ook in KIJK 7/2018.
2) Waarom hebben vrouwenfietsen geen stang?
Het ‘mannenframe’ bestaat als het ware uit twee driehoeken: de middelste met de trappers en het zadel, en de achterste waar het achterwiel in hangt. Dat geeft lekker veel stabiliteit. Maar toen vrouwen het stalen ros gingen bestijgen, zaten hun lange rokken in de weg. Daarom lieten fietsenbouwers de bovenste stang achterwege of plaatsten ze hem een heel stuk lager. Wat de constructie betreft minder sterk, maar voor de dames wel zo makkelijk.
Deze vraag stond ook in KIJK 8/2019.
3) Wie rijden er beter, mannen of vrouwen?
Deze vraagt ligt nog altijd gevoelig en dus bellen we met Willem Vlakveld van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV). Hij zegt: “We hebben onderzoek gedaan naar alle ernstige auto-ongelukken in ons land in vijf jaar tijd, waarbij minimaal één dode te betreuren was of minimaal één verkeersdeelnemer ernstig gewond raakte. Omdat vrouwen over het algemeen minder rijden, hebben we de uitkomsten gecorrigeerd tot het aantal ongelukken per gereden kilometer. Het blijkt dat er bij mannen en vrouwen boven de 30 jaar nauwelijks verschil is: per gereden kilometer zijn ze in vrijwel gelijke mate bij auto-ongelukken betrokken.”
Bij jongeren ligt dat anders. Gecorrigeerd voor kilometrage zijn jonge mannen van 18 jaar maar liefst bij twee keer zoveel ernstige ongevallen betrokken als vrouwen van deze leeftijd. Uit het SWOV-onderzoek blijkt verder dat 18-jarige vrouwen drie keer, en 18-jarige mannen zes (!) keer meer kans lopen om bij een ernstig verkeersongeluk betrokken te raken dan mannen en vrouwen van 30 tot 60 jaar.
“Mannen hebben sneller de neiging zichzelf te overschatten”
Vlakveld: “Omdat mannen over het algemeen sneller voor hun rijexamen slagen dan vrouwen, zou je kunnen concluderen dat ze vaardiger zijn in het besturen van een auto. Maar jonge vrouwen zijn daarentegen waarschijnlijk beter in het inschatten: ze vinden situaties eerder gevaarlijk en zijn minder geneigd om risico’s te nemen. Mannen hebben, denk ik, sneller de neiging om zichzelf te overschatten.”
Voorlopig winnen de vrouwen dus, op punten.
Deze vraag stond ook in KIJK 7/2012.
Beeld: 123RF