Vandaag is het precies 50 jaar geleden dat Yuri Gagarin als eerste mens de ruimte in ging.

In de vroege ochtend van 12 april 1961 vertrok de missie Vostok 1 vanaf het kosmodroom van Bajkonoer, met één kosmonaut aan boord: de toen 27-jarige Rus Yuri Gagarin. Na één rondje om de aarde landde Gagarin weer in zijn moederland, 26 kilometer ten zuidwesten van de stad Engels. De legendarische vlucht had 108 minuten geduurd en ging de geschiedenisboeken in als de eerste bemande ruimtemissie ooit.

De vlucht van Vostok 1 vormde een mijlpaal in de Space Race, die in 1957 was ingezet met de lancering van de eerste kunstsatelliet, Spoetnik. Daarna voerden de Russen een aantal onbemande missies uit, waarvan de laatste twee zo goed lukten dat ze in 1961 een bemande vlucht aandurfden.

Grappig is dat Gagarin zijn ruimtetrip redelijk stoïcijns lijkt te zijn ondergaan. Een halfuur voor de lancering werd hij nog als ‘kalm’ omschreven, met een hartslag van 64 per minuut. Sergei Korolev, de hoofdontwerper van de missie, was daarentegen zo zenuwachtig dat hij op een gegeven moment pillen moenemen om zijn hart te kalmeren.

Ook toen de terugweg niet geheel volgens plan verliep, bleef de kosmonaut rustig. Het was de bedoeling dat het gedeelte van het ruimtevaartuig waar Gagarin zich in bevond zich afsplitste van de rest, maar de twee delen bleven via een bundel draden aan elkaar hangen. Daardoor begon het geheel om zijn as te tollen, wat Gagarin echter niet de moeite van het melden waard vond. “Alles gaat goed” gaf hij door aan de missieleiding, omdat hij had beredeneerd dat de draaiingen de missie niet in gevaar zouden brengen.

Toen de re-entry module nog 7 kilometer van de grond was verwijderd, werd Gagarin er volgens plan uit gegooid. Zowel hij als de module landden apart, met behulp van parachutes. Daarna had hij wel nog even wat uit te leggen aan een boer en zijn dochter, die aanstalten maakten om verschrikt weg te rennen van die figuur die net in een fel oranje pak uit de hemel naar beneden te komen. “Niet bang zijn! Ik ben een Sovjet, net als jullie!” riep hij maar. “Ik ben net uit de ruimte gekomen en ik moet nu heel nodig Moskou bellen.”

Gagarins missie herbeleven? In samenwerking met de ESA en de bemanning van het internationale ruimtestation ISS is de film First orbit gemaakt, een reconstructie van de vlucht in realtime, die in zijn geheel op YouTube te bekijken is. Verder verschijnt vandaag bij uitgeverij Lebowski de strip Gagarin. Het grootste avontuur van de mensheid (128 pagina’s, € 17,50, ISBN 978 90 488 0985 1) waarvan hier een voorpublicatie van 24 pagina’s is te lezen.

Beeld: The Huntsville Times