Dodenherdenking 2010. Volmaakte chaos. Aanleiding: een schreeuwende man op de Dam met een koffertje. Het resultaat: 63 gewonden. Wat veroorzaakt dit soort extreem groepsgedrag en wat kunnen wij ervan leren? Dat probeert wetenschapper Len Fisher uit te leggen in zijn nieuwe boek Zwermintelligentie.
In de eerste drie hoofdstukken kijkt Fisher naar de dierenwereld. Sprinkhanen, bijen en mieren voeren complexe taken uit die verrassend genoeg zijn gebaseerd op drie simpele groepsregels: ‘blijf bij elkaar’, ‘bots niet’ en ‘ga ongeveer dezelfde kant op als de rest’. Maar dat verandert zodra het signaal ‘gevaar!’ luidt. Alle regels vervallen dan en de dieren gaan er zo snel mogelijk in alle richtingen vandoor.
Hierna neemt Fisher de mens onder de loep. Hoe gedragen wij ons in groepen? En belangrijker nog: hoe kunnen we dit beter doen? Een interessante regel is dat groepen meerkeuzevragen altijd goed beantwoorden. Of, in Weekend Miljonairs-taal: de hulplijn ‘vraag het publiek’ is waardevoller dan ‘bel een vriend’.
De gedachtegang is als volgt: een honderdkoppig publiek beantwoordt een vraag met drie antwoorden. Zestig mensen weten het antwoord niet en gokken; hiervan gokt een derde goed (20 mensen). Van de 24 mensen die tussen twee opties twijfelen, gokt de helft goed (12 mensen). Dan resten nog de mensen die het antwoord weten (16). Hierdoor stemmen 48 van de 100 mensen op het juiste antwoord, terwijl de 52 overgebleven stemmen worden verdeeld over de twee foute antwoorden.
Ten slotte kijkt Fisher naar de mens als individu die in een complexe wereld leeft. Hoe kun je daarin simpele regels gebruiken om de juiste beslissingen te nemen? Een van zijn tips verhoogt de kans dat je het juiste antwoord kiest bij een meerkeuzevraag waarbij er geen ‘vraag het publiek’-optie is: kies altijd, om onnodige piekertijd te voorkomen, de optie die je het eerst herkent. Het is statistisch bewezen dat dit antwoord meestal het juiste is. Dus switch ook niet wanneer je de vraag herleest; dan kies je waarschijnlijk het foute antwoord.
Als Fisher op die toer gaat, neigt Zwermintelligentie naar een zelfhulpboek. Mocht je daarnaar op zoek zijn, dan kun je direct naar hoofdstuk tien; daar staan alle tips op een rijtje. Maar dat zou wel zonde zijn. Sla dan liever alle regels in de wind en lees de mooie verhalen en voorbeelden waar de rest van het boek vol mee staat.
paperback/luisterboek/eBook | 280 pagina’s | Maven Publishing | € 18,- (eBook € 14,-) | ISBN 978 94 905 7410 9