De illusie van een lichaam met drie armen

Lang werd gedacht dat we ons niet konden voorstellen te leven met een extra lichaamsdeel, zoals een tweede hoofd of een derde arm of been. Zweedse hersenwetenschappers namen de proef op de som en creëerden bij ruim 150 vrijwilligers de illusie van een derde arm. Wat blijkt? Mensen kunnen zich prima verbeelden zo’n extra ledemaat te hebben!

De wetenschappers, van het Karolinkska Institutet, kwamen tot deze conclusie door het doen van verschillende onderzoeken. De basis hiervan was steeds hetzelfde. De vrijwilliger zit op een stoel met de armen op een tafel. De linkerarm is buiten beeld en naast de rechterarm ligt een prothese. De rechterarm is van de schouder tot de pols bedekt met een doek. Om het gevoel bij de vrijwilliger op te wekken dat de prothese lichaamseigen is, worden de arm en de prothese tegelijkertijd en op dezelfde plek gestimuleerd met een borsteltje.

Maar hoe test je dan of de prothese écht als eigen wordt gezien door de vrijwilligers? Daarvoor maakten de Zweedse onderzoekers gebruik van twee methodes: een vragenlijst en een lichamelijke test. Bij deze laatste test werd het stressniveau van de vrijwilligers gemeten, terwijl afwisselend de eigen arm en de prothese werd bedreigd met een keukenmes. Daaruit bleek dat vrijwilligers even gestrest waren wanneer het mes bijna door de rubberen prothese heen zou gaan, als wanneer de eigen vingers van vlees en bloed in gevaar waren.

Arvid Gutersam, een van de hersenwetenschappers, legt uit hoe het kan dat een vrijwilliger daadwerkelijk het gevoel heeft drie armen te hebben: “Er ontstaat een conflict in de hersenen over welke van de rechterarmen tot het eigen lichaam behoort. Je zou kunnen verwachten dat slechts één van de armen wordt ervaren als eigen; waarschijnlijk de echte arm. Maar wat we vonden is dat de hersenen dit dilemma oplossen door beide armen als lichaamseigen te zien, waardoor de vrijwilligers zich verbeelden dat zij een derde arm hebben.”

Overigens hebben de onderzoekers ook geconcludeerd dat het trucje niet werkt met een linkerarm of een rechtervoet als prothese. Bovendien trad het effect niet op als de prothese 180 graden gedraaid aan de andere kant van de tafel lag (onderste foto). En dat is dan wel weer voor te stellen.