Astronomen hebben op basis van onderzoek met zwaartekrachtslenzen uitgerekend dat sterren met planeten heel gewoon zijn in de Melkweg.

Hoeveel planetenstelsels bevat ons sterrenstelsel, de Melkweg? Een paar decennia geleden, toen er nog geen enkele planeet in een baan rond een andere ster was ontdekt, konden we alleen maar gissen naar het antwoord op die vraag. Sindsdien is het aantal ontdekte exoplaneten gegroeid en gegroeid, waardoor we inmiddels weten dat ons zonnestelsel in elk geval bij lange na niet de enige verzameling aan planeten is. Een internationaal team sterrenkundigen gaat nu nog een stapje verder: volgens hun nieuwe schatting, gepubliceerd in Nature (PDF via de ESO-site), heeft elke ster gemiddeld 1,6 planeten.

Omgebogen licht

Deze schatting is gebaseerd op onderzoek dat gebruikmaakt van zogenoemde zwaartekrachtslenzen. Dit verschijnsel, dat voortvloeit uit Albert Einsteins algemene relativiteitstheorie, houdt in dat licht van een verre ster kan worden omgebogen door de zwaartekracht van een ster die zich toevallig precies tussen die verre ster en de aarde in bevindt. Heeft zo’n ster-in-het-midden bovendien een planeet, dan kun je die – in bepaalde, gunstige gevallen – ook opmerken.

Wel is het erg lastig om op die manier een planeet te ontdekken, al was het maar doordat op een bepaald moment minder dan één op de miljoen sterren ‘gezwaartekrachtlensd’ wordt. Toch lukt het af en toe, en door een statistische analyse los te laten op het handjevol ‘hits’ en de vele ‘misses’ die in de periode 2002-2007 werden genoteerd met een bepaalde onderzoeksstrategie, hebben astronomen nu berekend hoe gewoon planeten in zijn algemeenheid zijn. De conclusie: 17 procent van de sterren beschikt over een of meer planeten vergelijkbaar met Jupiter, 52 procent heeft planeten met het formaatje Neptunus, en 62 procent wordt vergezeld van ‘superaardes’.

1 biljoen planeten?

Bekijken de wetenschappers het hele bereik aan planeetmassa’s dat hun onderzoeksmethode bestrijkt in één keer, dan concluderen ze dat “elke ster in de Melkweg (gemiddeld) een of meer planeten bevat die zich op 0,5 tot 10 astronomische eenheden van hun ster vandaan bevinden”. (Eén astronomische eenheid is de afstand tussen de aarde en de zon.)

Voeg daarbij de eerdere schatting – ook op basis van zwaartekrachtslenzen – dat de Melkweg minstens twee keer zo veel zwerfplaneten als sterren bevat, en we komen op een whopping 1 biljoen planeten in onze Melkweg. Zo bezien zijn de ruim zevenhonderd exoplaneten die tot nu toe officieel zijn bevestigd dus niet meer dan een minuscuul topje van een onvoorstelbaar hoge ijsberg…

Bronnen: Nature (PDF via ESO), ESO

Beeld: M. Kornmesser/ESO