Het Noorse Nobelcomité maakte vandaag bekend dat de Europese Unie dit jaar de Nobelprijs voor de vrede wint.
Het comité dat de Nobelprijs voor de vrede toekent, schrikt niet terug voor keuzes waar flink over kan worden gediscussieerd. Denk aan de prijs voor de Israëlische president Shimon Peres, premier Yitzhak Rabin en PLO-leider Yasser Arafat in 1994, die voor Al Gore en het IPCC in 2007, of die voor Barack Obama in 2009. Ook de keus van dit jaar zal voor de nodige opgetrokken wenkbrauwen zorgen. Te midden van de eurocrisis kiest het comité er namelijk voor om de Europese Unie te belonen.
Het Noorse Nobelcomité brengt daarbij in herinnering dat in de zeventig jaar vóór 1945 Frankrijk en Duitsland drie oorlogen met elkaar uitvochten, terwijl dat anno 2012 ondenkbaar is. Verder stelt het Comité onder meer dat de aankomende toelating van Kroatië tot de EU, het geven van de status van kandidaat-lid aan Servië en het openen van onderhandelingen over lidmaatschap met Montenegro zal helpen de Balkanlanden dichter bij elkaar te brengen. En doordat na het vallen van de Muur en het IJzeren Gordijn Oost-Europese landen zich bij de EU konden voegen, droeg de Unie er volgens het comité aan bij dat de tegenstellingen tussen Oost en West kleiner werden.
Hart onder de riem
“De stabiliserende rol die de EU speelt, heeft geholpen om het grootste deel van Europa te veranderen van een continent in oorlog naar een continent in vrede”, concludeert het comité. Dat doet het na te hebben onderkend dat de Unie momenteel kampt met “zware economische moeilijkheden” en “aanzienlijke sociale onrust”. Wat dat betreft is de prijs een overduidelijk hart onder de riem voor een samenwerking die op het moment in populariteit bepaald niet zijn beste jaren doormaakt…
Zoals te verwachten, leidt de prijs tot kritiek. Zo laat Derk Jan Eppink, een Nederlands journalist die namens België in het Europees parlement zit, KIJK weten dat hij dacht dat het een grap was toen hij hoorde dat de EU dit jaar de Nobelprijs krijgt. “De EU heeft met de eurocrisis een situatie geschapen die de hele wereldeconomie gijzelt en Griekenland terugduwt naar een status van ontwikkelingsland. Rellen in Athene en demonstraties in Spanje, met een jeugdwerkloosheid van 50 procent – rechtvaardigt dat de Nobelprijs voor de Vrede? Als men kijkt naar het criterium ‘Europese integratie gedurende 50 jaar’ is dat wel erg ruim. Dan had men de prijs beter aan de NAVO kunnen toekennen.”
Brusselse propagandafolder
Onderzoeker Johan van Merriënboer van de Radboud Universiteit Nijmegen, die als een van zijn expertisegebieden de geschiedenis van de Europese integratie heeft, juicht de keus voor de EU daarentegen toe. “Hoewel de rechtvaardiging voor de prijs doet denken aan een Brusselse propagandafolder, vind ik dat het comité de rol van de EU bij de omvorming van Europa tot ‘continent of peace‘ in grote lijnen correct heeft weergegeven.”
Verder vermoedt Van Merriënboer dat hier sprake is van een politiek statement. “Ten eerste als steun in de rug voor de vergaande federalistische hervormingsplannen van Herman Van Rompuy (voorzitter van de Europese Raad, JPK). En ten tweede als tegenwicht voor toenemende Euroscepsis. ‘Brussel’ lijkt voor steeds meer nationale politici en burgers in de EU de ideale zondebok voor alles wat fout gaat, ook al ligt de politieke verantwoordelijkheid elders.”
Eerder deze week werden de winnaars van de Nobelprijzen voor de geneeskunde, natuurkunde, chemie en literatuur bekendgemaakt. Komende maandag volgt de prijs voor economie. De Nobelprijzen zelf worden overigens pas op 10 december uitgereikt.
Bronnen: Nobelprize.org, Volkskrant, Twitter