Heel de wereld zag de foto die astronomen met de Event Horizon Telescope wisten te maken van een zwart gat. Maar waarom nou net dít zwarte gat? Hoe ging het fotograferen in zijn werk? Welke wetenschappelijke kennis leverde het plaatje op? En wat heeft de toekomst in petto?
Wie ‘zwart gat’ googelt en dan op ‘afbeeldingen’ klikt, krijgt een hele rits plaatjes te zien. Machtige draaikolken, de een nog kleurrijker dan de ander, met in het midden een onheilspellende schacht de diepte in of een mysterieuze zwarte bal. En, met een beetje geluk, een enorme sliert materie die uit dit duistere centrum het heelal in priemt. Schitterende beelden, natuurlijk, waar we ook in KIJK geregeld dankbaar gebruik van maken – maar het zijn stuk voor stuk tekeningen of computersimulaties. De enige échte foto van een zwart gat tot nu toe maakten astronomen wereldkundig op woensdag 10 april.
Hoewel dit plaatje een stuk minder spectaculair is dan zijn met veel flair geïllustreerde voorgangers – een zwarte vlek, omgeven door een wazige, onregelmatige gele ring – was er tijdens de dagen na de bekendmaking nauwelijks aan te ontkomen. De sociale media stonden er vol mee, de Volkskrant zette het plaatje op de voorpagina, Google maakte er een Doodle van, en het biermerk Brand produceerde in no time een reclamefilmpje waarin de goudgele ring de bovenkant van een flesje pils bleek te zijn.
Mooi natuurlijk, dat een wetenschappelijk plaatje zo’n groot publiek kan bereiken. Maar de meeste mensen zullen er een gefascineerde blik op hebben geworpen en vervolgens zijn overgegaan tot de orde vandaag. Terwijl er achter dat gekke ringetje natuurlijk een heel verhaal schuilgaat.
Dit is het begin van het artikel ‘Tot het gaatje voor een gat’ te vinden in KIJK 6/2019. Deze editie ligt in de winkel vanaf 16 mei tot en met 19 juni.
Meer informatie:
- de Volkskrant: Als knappe koppen de handen ineen slaan, is het resultaat: sterrenporno
- The Astrophysical Journal Letters: First M87 Event Horizon Telescope Results. V. Physical Origin of the Asymmetric Ring
- de Volkskrant: Hoe fotografeer je iets wat zelfs het licht verzwelgt?
Tekst: Jean-Paul Keulen
Openingsbeeld: EHT COLLABORATION
Heb jij de KIJK Hoogvliegers al? Deze special staat boordevol spannende verhalen uit de luchtvaart. Bestel hem hier tijdelijk voor maar €4,95.