Bijna twee eeuwen na zijn dood belandde het hoofd van koning Henri IV in een massagraf met lichaamsdelen van anderen. Wetenschappers hebben dit hoofd nu met een scala aan moderne technieken weten te identificeren.

In 1610 werd koning Henri IV doodgestoken in zijn rijtuig.

Henri IV regeerde Frankrijk ruim twintig jaar lang. Zijn bekendste wapenfeit is misschien wel het Edict van Nantes (1598), dat religieuze vrijheid aan de protestanten gaf. Niet iedereen was echter even gelukkig met de acties van ‘de goede koning Henri’; in 1610 werd hij doodgestoken door een militante katholiek.

Vervolgens werd de koning begraven in de basiliek van Saint-Denis, waar hij van zijn welverdiende rust kon genieten. Tot 1793 dan; toen werd de toenmalige koning Lodewijk XVI onthoofd en in één moeite sloopten de revolutionairen de graven van eerdere koningen. De lichamen werden verminkt en in een nabij massagraf gegooid – waaronder het nu afgehakte hoofd van Henri IV.

Later zou het lichaamsdeel zijn beland in diverse privéverzamelingen, maar de vraag bleef: ging het hier nu echt om het hoofd van Henri? Die vraag lijkt nu, na uitgebreid onderzoek, eindelijk bevestigend beantwoord te kunnen worden.

Het bewijsmateriaal:

• Koolstofdatering heeft laten zien dat het hoofd uit de periode 1450-1650 stamt.
• Een CT-scan van het hoofd leverde een beeld op dat mooi overeenkomt met een dodenmasker dat vlak na de moord van de koning werd gemaakt.
• Op het hoofd werden resten gevonden van een stof die werd gebruikt bij het balsemen van de koning. Belangrijk is daarbij dat de koning op zijn eigen verzoek op een andere manier werd gebalsemd dan in die tijd gebruikelijk was in Frankrijk.
• Het hoofd bleek een laesie op de rechterneusvleugel en een gaatje in de rechteroorlel te hebben. Beide zijn ook te zien op portretten van Henri IV.
• Linksboven op de bovenkaak troffen de onderzoekers een overblijfsel van een wond aan. Henri IV liep op diezelfde plek in 1594 een steekwond op bij een moordaanslag.
• De kleur en maximale lengtes van de haren op het hoofd kwamen overeen met het haar van de koning toen hij overleed. Het hoofd moet bovendien hebben toebehoord aan een kalende persoon met slechte tanden, wat ook klopt met het uiterlijk van de koning in zijn laatste levensjaren.
• De manier waarop het hoofd van de romp was gescheiden, is goed te rijmen met een revolutionair die in 1793 op een dood lichaam heeft in staan hakken.

Wat niet is gelukt: voldoende onbesmet genetisch materiaal uit het hoofd verzamelen om dat te kunnen vergelijken met het DNA van de nakomelingen van de koning. Maar goed, op grond van het bovenstaande lijstje mogen we wel aannemen dat het inderdaad om Henri IV gaat.

Het hoofd zal nu netjes worden begraven in de basiliek waar het thuishoort. Verder ligt het in de lijn der verwachtingen dat andere lichaamsdelen uit het massagraf – mogelijk ook van koninklijken bloede – op een soortgelijke manier onder de loep zullen worden genomen.

Bronnen: Scientific American, LiveScience, British Medical Journal