Het F-35 Lightning II-programma is een stapje verder: in Amerika is het eerste squadron dat met de F-35A vliegt operationeel verklaard.
De eerste F-35A’s zijn combat ready, zoals de Amerikanen het zo mooi verwoorden. Het gaat om twaalf toestellen, die vanaf nu kunnen worden ingezet in echte gevechtsmissies of bijvoorbeeld verkenningsmissies. De F35-A is de luchtmachtvariant van de F-35 Lightning II, het type dat de Nederlandse luchtmacht ook krijgt.
De Amerikaanse luchtmachtgeneraal Herbert ‘Hawk’ Carlisle van het Air Combat Command tekende voor het operationeel verklaren van het eerste squadron F-35A’s. Maar daarmee worden de toestellen niet direct naar Syrië en de strijd tegen IS gestuurd. Dat zal pas in 2017 gebeuren, liet Carlisle in juli al weten.
Een ander type, de F35B, werd eerder al operationeel verklaard door het Amerikaanse Marine Corps. Dit is de short-take-off-and-vertical-landing-variant die de roemruchte Harrier – van Britse makelij – moet vervangen. De C-variant komt op vliegdekschepen te staan.
F-35 neemt laatste hordes
De operationele F-35A’s zijn gestationeerd op Hill Air Force Base in de staat Utah en vormen – 12 toestellen en 21 piloten sterk – het 34th Fighter Squadron. Met dit aantal toestellen is het minimum aantal bereikt waarmee een squadron operationeel mag zijn.
Een zevental toestellen verhuisde onlangs tijdelijk naar Mountain Home Air Force Base in Idaho. Hier moesten de de piloten en onderhouds-crew laten zien dat ze de toestellen zelfstandig konden onderhouden, repareren en vliegen, weg van de thuisbasis. Die test bleek een succes, waarmee een andere laatste horde werd genomen.
Nederland krijgt 37 F-35A’s
De Amerikanen willen in totaal 1763 F-35A’s aanschaffen. Nederland koopt er slechts 37, als vervanging voor de huidige vloot F16’s. Omdat Nederland een van de acht landen is die deelnemen aan de ontwikkeling, krijgt het Nederlandse bedrijfsleven enkele tegenorders. Eind 2011 heeft het project de Nederlandse industrie 410 miljoen dollar aan ontwikkelingswerk en 127,5 miljoen dollar aan productiewerk opgeleverd.
Ook de Noorse luchtmacht krijgt de F-35A. Het toestel heeft één enkele motor en zou in de lucht even manoeuvreerbaar moeten zijn als de F16. (Foto: USAF – Staff Sgt. Marcy Copeland)
Veel kritiek op F35-programma
De F-35 komt voort uit het Joint Strike Fighter-programma (JSF), dat erin voorzag om verschillende types gevechtstoestellen te bouwen vanuit één basisontwerp. Lockheed Martin won in 2001 het contract en liet in 2006 de eerste F35 vliegen. Het programma werd in de jaren daarna geplaagd door gigantische kostenoverschrijdingen, talloze technische problemen en vertragingen.
Daarop kwam veel kritiek vanuit de deelnemende landen. Onder andere de Canadese pers nam de F-35 zwaar onder vuur. Maar ook in Nederland was er tegengas en bleef het lange tijd onzeker of onze luchtmacht de F-35 wel zou kopen, ondanks de deelname aan de ontwikkeling. En in de VS kwam er onder andere vanuit het Congres en zelfs het Pentagon kritiek.
In maart 2015 besloot de Nederlandse regering definitief de F-35A te kopen. Een jaar later, in mei 2016, kwamen de eerste twee F-35A’s naar Nederland. Ze vlogen een kennismakingsvlucht over Nederland en landden op vliegbasis Leeuwarden. Daar waren ze op 10 en 11 juni de grote publiekstrekkers tijdens de Luchtmachtdagen.
Bronnen: o.a. Defense News