De Zweeds-Amerikaanse kosmoloog Max Tegmark, die zich normaal vooral bezighoudt met parallelle universums, heeft nu zijn pijlen gericht op de kans dat er een kernoorlog uitbreekt.

“13,8 miljard jaar na de oerknal en 500 jaar na de uitvinding van de drukpers hebben wij mensen besloten een apparaat te bouwen: het Spectacular Thermonuclear Unpredictable Population Incineration Device, afgekort STUPID.” Zo begint kosmoloog Max Tegmark een artikel dat hij onlangs online plaatste. In de tekst die volgt, verbaast hij zich er “vanuit kosmisch perspectief” over dat de mensheid niet harder zijn best doet om de kans te verkleinen dat we worden uitgeroeid door STUPID – oftewel, door een kernoorlog.

Twee knoppen

Tegmark stelt zich ons arsenaal aan kernwapens voor als een machine met twee draaiknoppen: de X-knop geeft de totale explosieve kracht weer, de P-knop de kans dat de hele boel ontploft om wat voor reden dan ook. De X-knop stond op nul tot 1945, maar werd in de decennia daarna flink omhoog gedraaid. Vanwege stralingsrisico’s en de gevolgen van een nucleaire winter concludeert Tegmark dat er “absoluut geen reden is om aan te nemen dat de X-knop momenteel laag genoeg staat afgesteld om er zeker van te zijn dat de mens het overleeft”.

Vervolgens wendt de wetenschapper zich tot de P-knop: de kans dat het misgaat. “We weten niet wat de waarde van P is, maar wel dat die niet nul is; daarvoor waren er te veel close calls.” (Zie ook dit recente KIJK-artikel over ongelukjes met kernwapens.) En hoewel P zeker is gedaald sinds het einde van de Koude Oorlog, is het volgens Tegmark goed mogelijk dat de waarde recentelijk weer is gaan stijgen. Denk maar aan de toegenomen spanningen tussen Rusland en het Westen, en het wederzijdse spierballenvertoon van Noord-Korea en de VS.

Kunstmatige intelligentie

Daarnaast denkt Tegmark dat de opkomst van kunstmatige intelligentie de kans op een kernoorlog kan vergroten. Hij wijst daarbij op een bekend incident uit 1983, toen de Russische officier Stanislav Petrov besloot een nucleair waarschuwingssysteem te negeren, omdat hij vermoedde dat het om vals alarm ging. “Als Petrov een computer was geweest, had hij het protocol netjes opgevolgd”, stelt Tegmark – met mogelijk een kernoorlog tot gevolg.

Ook op een andere manier kan kunstmatige intelligentie de kans op een kernoorlog vergroten. “Als de president de beslissing om een kernoorlog te beginnen delegeert naar een supergeavanceerd systeem, zal hij zich daar minder bezwaard over voelen. Hij authoriseert de lancering van de raketten immers niet zelf.” En dan zijn er nog ouderwetse bugs en de trend dat kunstmatige intelligentie steeds ondoorgrondelijker wordt, aldus Tegmark.

Astronomisch grote potentie

Voor wie denkt ‘schoenmaker, blijf bij je leest’ beëindigt de kosmoloog zijn betoog met het al genoemde “kosmisch perspectief”. “De langetermijnpotentie van leven is letterlijk astronomisch groot”, schrijft hij. “We hebben in het heelal 10 tot de macht 57 keer zoveel ruimte tot onze beschikking, en miljarden jaren voor de boeg. Al die toekomstige mogelijkheden verspelen we als we uitsterven.”

Kortom: terugdringen dat kernarsenaal, vindt Tegmark. “Dat zal natuurlijk niet de kans op een kernoorlog doen verdwijnen, maar het is wel een enorme stap in de goede richting.”

Binnenkort in KIJK: het artikel ‘Wat als… er een kernoorlog uitbreekt’, waarin we dieper ingaan op de gevolgen van het daadwerkelijk inzetten van onze nucleaire wapens.

Bron: ArXiv.org via MIT Technology Review