De rendieren van de Kerstman moeten oppassen als ze even uitrusten in de buurt van Japanse makaken. Ze kunnen zo worden besprongen.

Begin dit jaar werd er een ‘vies filmpje’ gemaakt op Yakushima Island in Japan. Hierin was te zien hoe een mannelijke makaak bovenop een hert klom en stootbewegingen maakte, terwijl zijn ‘slachtoffer’ hem nonchalant aan staat te kijken. (Zie het filmpje hieronder.) Er werd vervolgens een studie gewijd aan deze opmerkelijke situatie.

Maar geen uitgebreide studie, zo merkt primatoloog Noëlle Gunst (University of Lethbridge, Canada) op. Het gaat in dit onderzoek om slechts één aap die het gedrag voor de camera vertoont. Op basis van deze ene waarneming kun je niet opmaken of het hier om een veelvoorkomend fenomeen gaat en of het hier daadwerkelijk seksuele handelingen betreft.

Gunst en haar collega’s besloten dan ook om het fenomeen nader te bestuderen in het Minoo Park in centraal Japan. Hier kwamen ze tot de conclusie dat het hier niet om een eenmalig fenomeen gaat: in totaal zagen ze 258 keer hoe vrouwelijke makaken het hadden gemunt op de Sikaherten. De apen wreven hun genitaliën op de rug van de herten en slaakten kreten. Ook beten ze de hoefdieren zachtjes, snuffelden aan ze en trokken aan hun geweien.

Krijsende makaken

Dit gedrag is vergelijkbaar met de seksuele handelingen die makakenvrouwtjes onderling verrichten, zo laten de onderzoekers weten in hun paper. “Het is bekend dat Japanse makakenvrouwtjes elkaar bespringen tijdens het paarseizoen”, mailt de Nederlandse primatoloog Frans de Waal – niet betrokken bij het onderzoek – desgevraagd. “Het lijkt alsof ze dit gedrag hebben uitgebreid naar soorten die toevallig aanwezig zijn en het niet erg vinden om te worden besprongen.”

Overigens zijn niet alle herten gewillig. Vooral de volwassen mannetjes lieten het gedrag toe – waarschijnlijk omdat ze tijdens het ‘lastigvallen’ werden gevlooid. Maar jongvolwassen hertenmannetjes en volwassen vrouwtjes schudden de apen van zich af. Tot grote teleurstelling van de makakendames: ze maken spastische bewegingen op de grond en zetten het op een krijsen. Waarom sommige groepen herten het gedrag van de apen tolereren en anderen niet, is onbekend.

De sjaak

Ook is niet helemaal duidelijk waarom de vrouwtjes het op de herten hebben gemunt. Maar de onderzoekers hebben er meerdere theorieën over. Het kan zijn dat de dames zich seksueel aan het ontwikkelen zijn en oefenen op de herten. Verder is het mogelijk dat ze liever een passief hoefdier hebben dan een agressief mannetje van hun eigen soort.

Een andere verklaring is dat de vrouwtjes geen sekspartner van hun eigen soort hebben gevonden en seksueel gefrustreerd zijn. Ze botvieren hun lusten dan maar op een ander dier. “Als een soort uitlaatklep”, zegt Van der Waal. Aangezien de herten in de buurt van de makaken blijven omwille van de voedselresten die de apen laten slingeren, zijn zij logischerwijs de sjaak.

Bronnen: Archives of Sexual Behavior, National Geographic

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!