Al jaren vertelden bewoners van de Salomonseilanden verhalen over een reusachtige rat die kokosnoten kraakt. Hij is nu eindelijk gevonden.

Zelfs katten zouden bang worden van dit bakbeest. Bioloog Tyrone Lavery van The Field Museum of Natural History in Chicago vond samen met een lokale bioloog een nieuwe rattensoort op de Salomonseilanden. De rat is van neus tot staart bijna een halve meter lang. En hij blijkt een kei te zijn in bomen klimmen.

Unieke zoogdieren

De Salomonseilanden bestaan uit een serie eilanden die ruwweg 1600 kilometer ten noordwesten van Australië liggen. Door de isolatie wordt meer dan de helft van de zoogdieren op de eilandengroep nergens anders ter wereld aangetroffen. Om die reden zijn de eilanden erg aantrekkelijk voor een zoektocht naar nieuwe soorten, iets waar bioloog Lavery zich ook aan waagde.

Lavery hoorde al bij zijn eerste komst naar de eilanden, in 2010, over een enorme rat die in bomen leeft en met zijn blote tanden kokosnoten kraakt. Het dier had het koosnaampje Vika. Maar was Vika echt een nieuwe rattensoort of ging het gewoonweg om de alom bekende zwarte rat, die zich via handelsroutes vanuit India over de hele wereld verspreidde? Dat besloot Lavery uit te vogelen.

Van tak tot tak

Dat Vika in de bomen leeft, maakte de zoektocht lastig. Maar bij toeval stuitte de onderzoeker op het skelet van een exemplaar dat eens rond een gevallen boom scharrelde. Al direct zag Lavery kenmerken waaruit bleek dat het knaagdier niet leek op de acht andere inheemse rattensoorten. DNA-analyse en schedelanalyse wezen uit dat het hier inderdaad ging om een nieuw soort gigantische rat, die Lavery Uromys Vika noemde.

Met een lengte van zo’n 45 centimeter en een gewicht van bijna een kilogram is Vika tweemaal zo lang en ruim viermaal zo zwaar als de zwarte rat. Het dier is volgens Lavery prima in staat om in bomen te klimmen en van tak tot tak te springen. Hoewel de rat nog niet is betrapt op het kraken van kokosnoten, vormt hij wel ronde gaten in allerlei andere noten:

Bijzondere vondst

“Veruit de meeste ratten waar ik aan werk, zijn uitgestorven en sommige zelfs vrij recent”, zegt bioloog Lars van den Hoek Ostende (Naturalis Biodiversity Center). “Met de komst van schepen en daarmee scheepsratten is er een enorme uitstorvingsgolf geweest op eilanden. Dat er nu een nieuwe reuzenrat is ontdekt, is heel bijzonder en iets waar ik ontzettend blij van word.”

“Op dit moment doen wij onderzoek naar de levenswijze van de uitgestorven mikrotia“, vervolgt hij. “Met de nieuwe vondst moeten we maar eens goed kijken of dat niet een klimmer was die in bomen leefde. Het is goed mogelijk dat deze levenswijze de Vika heeft behoedt voor het lot van zovele andere reuzenratten.”

Ernstig bedreigd

Ondanks dat zal de Vika waarschijnlijk al snel worden aangemerkt als ‘ernstig bedreigd’ op de rode lijst van de IUCN. Dat komt door zijn zeldzaamheid (alleen op de Salomonseilanden en in kleine aantallen) maar vooral door het razende tempo van ontbossing. Sterker nog, de plek waar Lavery de knaagdieren vond, is een van de weinige plekken waar nog geen bomen zijn omgekapt. Het zou een doodzonde zijn als de enorme rat zou uitsterven. Naast de ecologische gevolgen zou dat ook een groot gemis zijn voor de lokale bevolking: het bijzondere knaagdier speelt namelijk een belangrijke rol in hun cultuur.

Bronnen: Journal of Mammaology, The Field Museum of Natural History via EurekAlert!

Beeld: Velizar Simeonovski/The Field Museum (boven artikel), Tyrone Lavery/The Field Museum (in artikel)

Lees ook:

• Geen zuurstof? De naakte molrat past zijn stofwisseling aan
• Ig nobels voor rattenondergoed, karakter van stenen en meer

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!