Sinds ‘Oumuamua ons zonnestelsel in 2017 bezocht, speculeren sterrenkundigen erop los. De ruimterots zou een lichtzeil van een buitenaardse beschaving kunnen zijn, of uit donkere materie bestaan.

De sigaarvormige ruimterots ‘Oumuamua, die najaar 2017 door ons zonnestelsel schoot, heeft de sterrenkundige gemoederen flink bezig weten te houden. Niet zo gek ook: nooit eerder kregen we bezoek uit een ander zonnestelsel. Helaas was het object alweer weg voordat we het echt goed konden bestuderen. Dat weerhield een aantal sterrenkundigen er niet van om nogal speculatieve ideeën te publiceren over deze reiziger van verre. Twee intrigerende voorbeelden.

Onbekende deeltjes

Je kunt erop wachten: elke keer als er in de sterrenkunde iets geks wordt ontdekt, staat er wel iemand op die suggereert dat het donkere-materie-probleem ermee is op te lossen. In een notendop houdt dat probleem in dat het heelal veel meer materie lijkt te bevatten dan we kunnen zien. De grote vraag is nu, waar bestaat die zogenoemde donkere materie uit?

Uit een nog onbekende soort deeltjes, zullen de meeste wetenschappers zeggen. Maar er is een andere mogelijkheid, stelden natuurkundige Glenn Starkman en collega’s eind 2017: “Donkere materie kan ook de vorm hebben van veel grotere objecten.” Objecten zoals ‘Oumuamua.

Eén grote atoomkern

‘Oumuamua zou dan gemaakt moeten zijn van een extreem compacte vorm van materie: strange baryonic matter. Waar normale materie op kleine schaal bestaat uit heel veel lege ruimte met af en toe een atoomkern, zou die lege ruimte bij strange baryonic matter gedeeltelijk of zelfs geheel kunnen ontbreken. In het meest extreme geval zou ‘Oumuamua dan één grote atoomkern van 10 triljoen ton zijn.

Momenteel racet ‘Oumuamua met tientallen kilometers per seconde bij ons zonnestelsel vandaan. Hoe kun je zo’n wild idee dan nog checken? Nou, door te kijken naar Mercurius, Venus en de aarde, stellen Starkman en collega’s. Als er zo’n zwaar object langs de zon is gescheurd, moet dat namelijk invloed hebben gehad op de banen van de binnenste planeten van ons zonnestelsel.

Aan het eind van hun artikel nemen Starkman en collega’s zich dan ook voor om de banen van Mercurius, Venus en de aarde aan een nauwgezet onderzoek te onderwerpen. Helaas laat Starkman per mail weten dik een jaar later nog steeds niet aan die analyse te zijn toegekomen. Misschien dat het idee wel interessant genoeg is om het als proefballonnetje op te laten, maar net iets te vergezocht om er een uitgebreid onderzoek in de baas z’n tijd aan te wijden?

Pannenkoek

Een ander proefballonnetje over ‘Oumuamua wist, in tegenstelling tot de donkere-materie-theorie, uitgebreid de internationale pers te halen: zou het object een lichtzeil kunnen zijn? Oftewel: een dun, plat gevaarte van buitenaardse makelij dat wordt voortgestuwd door het sterrenlicht dat erop valt?

In eerste instantie lijkt dat een belachelijk idee. Wie een blik werpt op de afbeelding van ‘Oumuamua bij dit artikel, zal daar allesbehalve een zeil in zien. Maar ja, deze afbeelding is niets meer dan de pennenvrucht van een kunstenaar die de opdracht kreeg een sigaarvormige ruimterots te tekenen. In werkelijkheid hebben we geen idee hoe ‘Oumuamua er van dichtbij uitziet. Sterker nog: sommige wetenschappers vermoeden dat het object niet de vorm van een sigaar heeft, maar van een pannenkoek. En dat lijkt al meer op een zeil.

Losgeraakt en weggezeild

Bovendien is er iets geks met ‘Oumuamua aan de hand: hij versnelde tijdens zijn tocht door ons zonnestelsel. Een mogelijke verklaring daarvoor is dat hij een komeet is: een ‘vuile sneeuwbal’ die een zetje kan krijgen van de gassen die hij uitstoot. Maar zulke gassen zijn bij ‘Oumuamua nooit gezien. Zit er dan een ander mechanisme achter die versnelling, bijvoorbeeld de druk die het zonlicht uitoefende op het object?

Als dat inderdaad het geval is, becijferen Harvard-astronomen Shmuel Bialy en Abraham Loeb in hun artikel, dan moet ‘Oumuamua een pannenkoek zijn van minder dan een millimeter dik. Die zou dan “op natuurlijke wijze kunnen zijn geproduceerd, via een nog onbekend proces, of een kunstmatige oorsprong kunnen hebben”. Oftewel: ‘Oumuamua zou een lichtzeil kunnen zijn.

Misschien, zo suggereren ze, is er een buitenaardse beschaving die zulke lichtzeilen gebruikt en is ooit een van die lichtzeilen per ongeluk losgeraakt en weggezeild richting ons zonnestelsel. Of misschien is het wel een sonde die met opzet naar de aarde is gestuurd door zo’n beschaving.

Sigmund Freud

Tja, zou je kunnen zeggen: als je echt alle mogelijke verklaringen voor het gekke gedrag van ‘Oumuamua wilt noemen, dan horen dit soort scenario’s ook op het lijstje. Iets soortgelijks geldt als je een uitputtend overzicht wilt van alle oplossingen voor het donkere-materie-probleem. Maar zoals Sigmund Freud ooit zou hebben gezegd: “Sometimes a cigar is just a cigar.”

Deze Far Out staat ook in KIJK 1/2019.

Bronnen: The Astrophysical Journal Letters, ArXiv.org

Beeld: ESO

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!