Anders dan werd gedacht, zijn de bijzondere teentjes van de gekko bij vele soorten opnieuw ontwikkeld.

Een gekko kan verticaal tegen een glad oppervlak klimmen en aan plafonds blijven hangen. Altijd werd gedacht dat de plakkerige teentjes die dit mogelijk maken slechts een of twee keer zijn geëvolueerd en later werden doorgegeven aan andere gekkosoorten. Maar uit onderzoek van de Universiteit van Minnesota blijkt dat dit niet het geval is. Hieruit kwam naar voren dat de zelfklevende teentjes van de gekko steeds opnieuw ontstonden en soms ook weer verdwenen.

Complete stamboom

Door alle gekkosoorten met elkaar te vergelijken en hierbij ook andere gerelateerde diersoorten mee te nemen, zijn de wetenschappers erin geslaagd een zeer complete stamboom te maken. Hieruit konden de onderzoekers afleiden dat in minstens elf gekkosoorten de plakteentjes apart van elkaar zijn ontwikkeld. Ook bleek dat bij negen gekkosoorten deze eigenschap juist is verdwenen.

Het verschijnen en verdwijnen van de klevende teentjes lijkt te maken te hebben met veranderingen in de omgeving. Gekko’s die bijvoorbeeld in een rotsachtige omgeving wonen hebben wel profijt van plakkerige pootjes, omdat ze zo dichter bij hun eten kunnen komen. Maar voor gekko’s die in de zanderige woestijnen leven, kunnen ze eerder een last zijn en is deze eigenschap verdwenen.

Harige borsteltjes

Maar hoe kunnen deze kleine beestjes eigenlijk aan een plafond blijven hangen? Dit komt door een combinatie van zwakke krachten tussen de moleculen, vanderwaalskrachten genaamd, en wrijvingskrachten. De onderkant van de tenen van een gekko is bedekt met honderd tot honderdduizenden kleine harige borsteltjes die samen een heel groot raakvlak met de ondergrond creëren. Hierdoor zijn de vanderwaalskrachten groot genoeg om het hele beestje te laten kleven aan het gladde oppervlak.

Deze bijzondere eigenschap inspireert technici over de hele wereld om hem toe te passen in het dagelijks leven van de mens. Zo is er bijvoorbeeld een speciale tape ontwikkeld voor gladde oppervlaktes waar gemakkelijk 300 kilo aan kan hangen. Inzicht in de evolutie van dit bijzondere kenmerk kan bijdrage aan nog meer toepassingen van deze techniek.

Bronnen: PLoS One, University of Minnesota via EurekAlert!

Beeld: Tony Gamble