Hoewel de pepernoten en chocoladeletters al maanden in de winkel liggen, vieren we morgen pas Sinterklaas. En niet alleen in Nederland houden ze er gekke tradities op na.
Morgen is het 5 december en dat betekent in Nederland pakjesavond: cadeautjes, veel te veel snoepgoed en een verklede man met een veel te lange baard, oftewel Sinterklaas. In België vindt het feest plaats op 6 december; de eigenlijke naamdag (en sterfdag) van Sint Nicolaas. Maar niet alleen hier wordt dit kinderfeest gevierd. Onder meer in Frankrijk, Oostenrijk en Tsjechië zijn er varianten te vinden op Sinterklaas. Hieronder een aantal opmerkelijke tradities uit andere landen.
Om te beginnen Oostenrijk. Daar arriveert op 5 of 6 december Nicolo – ook wel Niklaus genoemd – met mijter en al. Ook hij heeft hulpjes bij zich; engeltjes die de namen van de kinderen hebben opgeschreven in het Grote Boek. En als klein kindje in Oostenrijk hoop je maar dat er goede dingen in dit boek staan, want anders krijg je te maken met Krampus, een figuur dat op de duivel lijkt en stoute kinderen dreigt te slaan met een grote stok. Op veel Oostenrijkse peuterspeelzalen is deze knecht overigens al lang niet meer welkom. Volgens pedagogen zou hij een traumatische ervaring voor de kleintjes vormen.
Krampus is in Oostenrijk het enge hulpje van Sinterklaas. © Berna24
Ook in Frankrijk heeft de oude vertrouwde Sint een angstaanjagend hulpje. In dit land wordt hij Père Fouettard genoemd, wat in het Nederlands ‘de zweepvader’ betekent. Hij heeft een grote baard en een hoofdkap op. Het sprookjesachtige verhaal achter deze man is dat hij vroeger een slager was en drie kinderen in stukken heeft gehakt en in een vat gestopt. De volgende morgen opende Sinterklaas het vat en kwamen de kids er levend uit. Père Fouettard moet sindsdien voor straf met hem mee om stoute kinderen te bewerken met een zweep. Dit doet hij tijdens het Franse feest natuurlijk niet echt – hij geeft de kinderen dan gewoon een zweepje in de hand.
Maar Sinterklaas is niet overal een kinderfeest. In Bulgarije wordt op 6 december Sint Nicolaasdag gevierd. Sint Nikolay wordt gezien als beschermer van zeelui en vissers, omdat hij volgens de legende een zinkend schip van de ondergang redde door in een gapend gat een karper te stoppen. De Bulgaren eten en offeren dan ook Ribnik: gebakken karper, gewikkeld in brooddeeg. Op deze dag eindigt het Bulgaarse visseizoen.
Ook in Zwitserland is het feest niet speciaal toegespitst op kinderen. In sommige dorpen in dit land wordt het Sinterklaasfeest op 5 december gevierd door te Klausjagen. Een kleurrijke optocht trekt voorbij en mensen die meelopen zijn gekleed in het wit met enorme mijters op. Voorop zwaaien mannen met grote zwepen. Samiclaus – de Zwitserse Sint – loopt hier ook tussen met zijn in het zwart geklede maatje Schmutzli. Zie hieronder een filmpje van het Klausjagen.
In Tsjechië komt Sinterklaas – hier Svaty Mikulas genoemd – ook op 5 december bij de kinderen, vergezeld door een engel en een duivel. Degenen die braaf zijn geweest, krijgen mandarijntjes, pinda’s en – als ze geluk hebben – snoep. Maar zij zijn niet de enige personen die een beloning krijgen. De Sint krijgt namelijk bij elk huisbezoek een borreltje. Het komt dus nog weleens voor dat er aan het eind van de avond een man met een baard door de wijken zwalkt die zijn mijter al lallend heen en weer zwiept.
Wegbereiders jagen vrouwen en kinderen de stuipen op het lijf. © Pete_gone_skydiving/Flickr
En als je denkt dat de maffe tradities alleen in het buitenland voorkomen, dan heb je het mis. Ameland spant misschien wel de kroon met het feest van Sunneklaas. Op 5 december vanaf vijf uur mogen vrouwen en kinderen niet meer naar buiten. Doen ze het toch, dan worden ze opgejaagd door mannen – genaamd wegbereiders – die op hoorns blazen en met knuppels zwaaien. Ook dreigen deze kerels in het wit de ruiten in te slaan als deze niet worden gesloten.
In het geheim werpen de mannen even later de witte lakens van zich af en worden zogenoemde Sunneklazen. Daarbij dragen ze maskers en kleurrijke papieren mantels, en bezoeken ze de huizen en kroegen. Iedereen moet ze gehoorzamen, zelfs de burgemeester. Angstaanjagend avondje is bijna gekomen, avondje van Sunneklaas…
Bronnen: InfoNU, Wikipedia, NPO geschiedenis, National Geographic
Beeld (header): Tenorio81/CC BY-SA 3.0