Ooit een vogel een zonnebril zien dragen? Wij ook niet, maar deze papegaaiduiker droeg er een in naam van de wetenschap.

Papegaaiduikers zijn al prachtige dieren om te zien met hun grote, kleurrijke snavels. Maar die vogelbek blijkt nog net even iets specialer te zijn dan aanvankelijk werd gedacht. Ze bevatten namelijk fluorescerende gebieden die oplichten onder een uv-lamp. Waarom hebben deze vogels dat?

Ingevroren papegaaiduiker

Wetenschappers vermoeden al langere tijd dat de kleurrijke tekeningen op de snavels van papegaaiduikers een rol spelen in het aantrekken van het andere geslacht. Maar ornitholoog Jamie Dunning, verbonden aan de Universiteit van Nottingham, dacht al die tijd dat er meer aan de hand moest zijn.

Hij legde daarom een dode papegaaiduiker (die hij toevallig in de vriezer had liggen, want “I’m the kind of guy that people send dead birds to”) onder een uv-lamp en maakte een foto van wat hij zag:

Onder de uv-lamp gloeiden de gele richels op de snavel van de papegaaiduiker. Dit kunnen de zeevogels bij elkaar zien, omdat ze in tegenstelling tot mensen ook kleuren in het (ultra)violette deel van het kleurenspectrum kunnen waarnemen. “Deze voor mensen grotendeels onzichtbare kleuren kunnen vogels andere informatie geven over de conditie, status of geslacht van een soortgenoot en spelen daarom vaak een rol bij de partnerkeuze”, zegt ornitholoog Martijn Hammers (Rijksuniversiteit Groningen).

Zonnebril op

Nadat bij het dode exemplaar was vastgesteld dat zijn snavel fluorescerende delen bevat, wilde Dunning weten of dit voor de levende vogels ook gold. Daarvoor moest hij eerst speciale zonnebrillen voor de puffins laten maken, aangezien uv-licht schadelijk voor de ogen is. En, eerlijk is eerlijk, dat ziet er best wel tof uit:

To study the ultraviolet properties of the puffins bill, we have had to design something to protect their eyes from the light.

These are our prototype auk ‘sunglasses’, designed at @designdotgold. #ornithology pic.twitter.com/LMCvdl3sv3

— Jamie (@JamieDunning) March 29, 2018

Ook daar trof de ornitholoog delen aan op de snavel die oplichten onder de uv-lamp. Papegaaiduikers zijn daar overigens niet uniek in; de kuifalk bezit ook een fluorescerende snavel en sommige schorpioenensoorten lichten ook op onder uv-licht.

Geschikte partner vinden

Waarom de papegaaiduiker een fluorescerende snavel heeft, weten de onderzoekers nog niet 100 procent zeker, maar evolutionair bioloog Jan Komdeur (Rijksuniversiteit Groningen) heeft wel een aantal ideeën. “Vogels lezen aan de hand van uv af hoe oud een partner is, en daarmee de kwaliteit van de genen; het is namelijk belangrijk om goede genen door te geven aan het nageslacht.”

Hammers: “Mogelijk zijn de in uv-licht fluorescerende snavels een belangrijk hulpmiddel voor deze vogels om een geschikte partner te vinden, maar of dit daadwerkelijk zo is moet nog verder onderzocht worden. Bij papegaaiduikers is het vinden van een geschikte partner erg belangrijk, omdat ze erg lang leven en de partners vaak voor lange tijd bij elkaar blijven.”

Vreemdgaan

Toch was bij papegaaiduikers al eerder vastgesteld dat ze fluorescerende snavels hebben, meent Hammers. “Een andere bioloog had dit acht jaar geleden ook al waargenomen, maar hij had dit nooit gepubliceerd. Hij gaat nu met de Engelse onderzoeker samenwerken om dit te publiceren in een wetenschappelijk tijdschrift.”

“Het was inderdaad al een beetje bekend,” zegt Komdeur, “maar later is die uv-rol achterop geraakt. Toch wordt er nog steeds onderzoek naar gedaan. Zo is ontdekt dat een vrouwtje soms genoegen neemt met een mannetje dat minder uv uitstraalt (en dus minder sterk is), omdat ze geen betere heeft kunnen vinden. Als ze dan later een sterk mannetje tegenkomt met meer uv, gaat ze daar ook mee paren. Zo krijgt ze meerdere jongen; een paar van de sterke vader en een paar van de zwakkere.”

Afwachten

Samen met collega’s in Canada heeft Dunning de ‘uv-snavel’ van de papegaaiduikers beschreven en ze wachten momenteel op de publicatie van het verslag in een wetenschappelijk tijdschrift.

Although we are delighted that there is so much interest in our Puffin work, we will not be taking more press requests until the accompanying paper is published later this summer.
Thanks again,
– Jamie, Tony & the UV Puffin team. 🐧

— Jamie (@JamieDunning) April 9, 2018

Bronnen: Independent, Popular Science, IFLScience

Beeld: Jamie Dunning

Lees ook:

• Japanse koolmezen vormen visueel beeld van roofdier
• De veren van paradijsvogels zijn zwarter dan zwart

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!