Planeten verwacht je in een baan rond een ster. Maar nieuw onderzoek wijst erop dat er weleens meer planeten zónder dan mét ster zouden kunnen zijn.

Orphan planets oftewel ‘weesplaneten’ worden ze wel genoemd: planeten die ooit ontstonden bij een ster, maar later uit hun planetenstelsel werden gelanceerd en nu eenzaam door ons sterrenstelsel de Melkweg reizen. Van dit soort planeten hebben Japanse en Nieuw-Zeelandse astronomen er tien ontdekt. En dat is niet alles, want uit deze ontdekkingen valt af te leiden dat er nog veel meer van dit soort planeten moeten zijn. De verantwoordelijke wetenschappers schatten zelfs dat het aantal weesplaneten twee keer zo groot is als het aantal sterren, en dat ze minstens zo vaak voorkomen als ‘gewone planeten’. (Die dus bij nader inzien helemaal niet zo gewoon zijn.)

Ignas Snellen, die aan de Universiteit Leiden onderzoek doet naar exoplaneten, noemt het bovenstaande “een prachtig resultaat”, al wijst hij er ook op dat de schatting van het totale aantal weesplaneten op basis van maar tien stuks natuurlijk niet bepaald nauwkeurig is te noemen. Gevraagd naar wat de Japans-Nieuw-Zeelandse studie betekent voor zijn onderzoeksgebied, zegt hij: “Dit zou wel eens het puzzelstukje kunnen zijn dat nodig is om de vorming van planetenstelsels te kunnen begrijpen. Een leuk bijproduct van dit onderzoek is verder dat dit soort planeten er ook in de omgeving van onze zon zouden moeten zijn. Dat wordt nog een hele klus om die te zien!”

De ontdekkingen werden gedaan in het kader van het onderzoeksprogramma Microlensing Observations in Astrophysics (MOA), waarbij astronomen de hemel afspeuren met behulp van zwaartekrachtlenzen. Bij dit verschijnsel verraden objecten – zoals de genoemde weesplaneten – hun aanwezigheid door een verre ster of een ver sterrenstelsel te passeren, en het licht dat daarvan afkomstig is met hun zwaartekracht te buigen.

De zwaartekrachtlenstechniek is alleen gevoelig voor planeten met massa’s vergelijkbaar met die van Saturnus en Jupiter of hoger, waardoor de tien gevonden weesplaneten stuk voor stuk flink aan de maat zijn. Maar dat betekent niet dat er geen kleinere weesplaneten bestaan. Sterker nog: die zouden zelfs nóg meer voor kunnen komen dan de nu ontdekte, grote exemplaren. En dat opent weer perspectieven voor het Steppenwolf-idee van Dorian Abbot en Eric Switzer, dat we eerder op KIJK.nl beschreven. Dat houdt namelijk in dat aardachtige planeten zonder ster tegen de verwachting in toch vloeibaar water zouden kunnen bevatten – en dus ook leven…

Update 21 mei 2011: alinea met reactie van Dr. Snellen toegevoegd.

Bronnen: NASA/JPL-Caltech

Beeld: NASA/JPL-Caltech