Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
GJ 367b is klein, maar bijzonder. De hete exoplaneet heeft een gigantische ijzerkern en maakt in amper acht uur een rondje om zijn ster.
Exoplanetenjager TESS heeft weer een interessante ontdekking gedaan. Met zijn gigantische ijzeren kern, die een heuse 86 procent van de straal van de planeet opmaakt, zou GJ 367b volgens astronomen een van de compactste exoplaneten zijn die we momenteel kennen.
Lees ook:
- ‘Rotsachtige exoplaneet is half zo zwaar als Venus’
- Hubble spot aardachtige exoplaneet met ‘tweede atmosfeer’
Gespot
Paneetonderzoekers spotten GJ 367b in 2019 met exoplanetenjager TESS (Transiting Exoplanet Survey Satelliet). Deze satelliet speurt naar planeten buiten ons zonnestelsel door naar dipjes in het licht van sterren te kijken. Die dipjes worden veroorzaakt door planeten wanneer die tijdens hun omwenteling tussen hun ster en aarde (lees: TESS) bewegen.
GJ 367b, op ongeveer 31 lichtjaar van aarde, is een zogenaamde ultrakorte-periode-planeet (ultrashort-period planet, of USP). Deze planeten zijn klein en staan zo dichtbij hun ster dat ze er in minder dan 24 uur omheen razen. Een jaar duurt op deze gloeiendhete planeten dus nog geen aardse dag. GJ 367b maakt elke 7,7 uur een rondje om zijn rode dwergster.
Kolossale kern
Met ESO’s HARPS (High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher) in het La Silla-observatorium in Chili berekenden de onderzoekers dat de exoplaneet ongeveer zo groot is als Mars, en pakweg half zo zwaar als aarde. Volgens het team lijkt GJ 367b wat betreft opmaak een beetje op Mercurius: de exoplaneet is aardachtige en zou een kolossale kern van ijzer en nikkel hebben.
De astronomen schatten dat de solide kern van GJ 367b een gigantische 86 procent van zijn straal bedraagt, ongeveer 63% van het volume van de planeet. Ter vergelijking: Mercurius’ al heel flinke kern neemt ongeveer 55% van de bol in, die van aarde slechts 17%.
Volgens de onderzoekers maakt dit GJ 367b een van de compactste exoplaneten die we kennen. Daarbij zou het de compactste en de kleinste van de tot nu toe ontdekte ultrakorte-periode-planeten zijn.
Gloeiendheet
Een van de doelen van het speuren naar exoplaneten, is het vinden van bewoonbare werelden waar leven mogelijk is. Daar is GJ 367b niet de beste kandidaat voor. Omdat de planeet zo dicht bij zijn ster staat, is het er gloeiendheet. De kant van de planeet die richting de ster staat, bereikt temperaturen van meer dan 1400 graden Celsius.
Die torenhoge temperatuur – véél hoger dan op vergelijkbare planeet Mercurius – suggereert voorzichtig dat de exoplaneet er niet altijd zo uitzag als nu. Volgens de onderzoekers staat GJ 367b zo dicht bij zijn ster, dat rest van de planeet weleens ‘weggekookt’ zou kunnen zijn. Misschien is het kleine planeetje wel het overblijfsel van een gasreus, zo schrijven de onderzoekers.
“Een heel interessant object”, vindt hoogleraar sterrenkunde Ignas Snellen (Universiteit Leiden) exoplaneetspecialist en niet betrokken bij het onderzoek. Hij ziet wel wat in de aanname die de onderzoekers doen over de geschiedenis van GJ 367b. “We zien bij planeten die in heel korte baantjes om hun moederster draaien dat ze óf klein en compact zijn, óf heel zwaar en opgepoft. Tussenliggende planeten kunnen waarschijnlijk hun atmosfeer niet vasthouden, waardoor hun kern overblijft. Dit is inderdaad waarschijnlijk het geval bij GJ 367b.”
Hoe de vork werkelijk in de steel zit, zullen vervolgstudies moeten uitwijzen. Dan nemen de onderzoekers waarschijnlijk ook de tweede planeet die ze rond de ster spotten, verder onder de loep.
Beeld: Patricia Klein