Van Goghs geschilderde zonnebloemen vertonen een eigenaardige mutatie. Wetenschappers zijn er nu, ruim honderd jaar na dato, achter hoe dit komt.

De zonnebloemen van Vincent van Gogh behoren tot de beroemdste schilderijen aller tijden. Kunstzinnige biologen verbazen zich vaak extra over de prent: de bloemen vertonen een aparte genetische afwijking. Amerikaanse wetenschappers zijn er nu achter wat er precies aan de hand is.

Doorgaans hebben zonnebloemen een enkele band gele bloemetjes om de binnenste schijf heen. Vincent van Gogh schilderde in de negentiende eeuw een zonnebloem met een dubbele band en een veel kleinere schijf. En juist de combinatie van een dubbele band en een kleine schijf is behoorlijk zeldzaam.

Wetenschappers van de Universiteit van Georgia hebben deze mutatie nagemaakt door enkele varianten zonnebloemen te kruisen. Ze ontdekten dat een afwijking in een gen ervoor zorgt dat de zonnebloem het buitenste deel van de schijf omzet in bloemetjes in plaats van de gebruikelijke zaden – met als gevolg een kleinere schijf en anders gevormde, gele blaadjes.

Maar dat bewijst nog niet dat Van Goghs zonnebloemen dezelfde mutatie hebben ondergaan. Om dat te achterhalen, bestudeerden de wetenschappers honderden zonnebloemen. Ze kwamen erachter dat de ‘normale’ variant deze mutatie nooit kan krijgen – alleen een bepaalde gekruiste variant is gevoelig voor de afwijking. “Dit vertelt ons dat de mutatie die we ontdekt hebben, dezelfde is die Van Gogh afbeeldde in de negentiende eeuw”, zegt verantwoordelijk onderzoeker John Burke.

Bron: PLoS Genetics

Beeld: Steve Dorrington/CC-BY-2.0