Voor inktvissen loont het om soms doorzichtig te zijn en andere keren juist een dieprode of zwarte kleur te hebben. Enkele soorten hoeven echter niet te kiezen en wisselen snel tussen kleur en kleurloos.
Inktvissen zijn met hun zachte lichaam een eenvoudige prooi. Ze beschikken dan ook over verschillende technieken om zichzelf te beschermen tegen roofdieren. Camouflage is een van deze technieken. In de diepzee hebben veel inktvissen een roodbruine of zwarte schutkleur, terwijl hun soortgenoten aan het oppervlak vertrouwen op transparantie om zich onzichtbaar te maken. Maar wat als je tussen deze twee zeelagen leeft, zoals de inktvissoort Japetella heathi? Dan wissel je gewoon tussen kleur en kleurloos.
Welke camouflage je onder water nodig hebt, hangt af van de bedreiging. Roofdieren uit de diepzee turen vanuit de duisternis omhoog in de hoop het donkere silhouet te spotten van overzwemmende prooien. Transparante inktvissen laten het zonlicht door en zijn daardoor vrijwel onzichtbaar voor deze omhoogkijkende rovers. Maar er zijn ook roofdieren die niet afgaan op het zonlicht en zelf via bioluminescentie licht creëren. Transparante dieren worden dan zwemmende discobollen die al het licht reflecteren. Een dieprode schutkleur weerkaatst dit blauwachtige licht daarentegen niet en laat je samensmelten met de diepzwarte omgeving. Maar ja, dan ben je weer een grote schaduw voor omhoogkijkers. Gelukkig komen de meeste zeedieren niet in aanraking met beide jagers en hebben zo aan één vorm van camouflage genoeg.
Japetella heathi heeft de pech wel door beide manier van jagen te worden bedreigd, maar heeft hier ook iets op gevonden. Sarah Zylinski, bioloog aan Duke University, ontdekte dat deze inktvis razendsnel van kleurloos naar rood kan veranderen en terug, toen zij enkele gevangen exemplaren blootstelde aan verschillende soorten licht.
Hoe doet deze inktvis dat? Normaal gesproken is Japetella heathi transparant, maar door zijn spieren aan te spannen, rekken zijn vele pigmentcellen uit en is hij opeens bedekt met een roodbruine kleur. Ontspant hij zich weer, dan schieten de pigmentcellen terug naar hun oorspronkelijke, nauwelijks zichtbare grootte en is hij weer kleurloos. Op die manier kan Japetella zijn bescherming aanpassen aan de loerende bedreiging. Zo zien ze hem, en zo niet meer.
Bronnen: Current Biology, Duke Today, LiveScience, Scientias
Beeld: Sarah Zylinski
Filmpje: Sergeytule/Youtube
(met dank aan Peter)